Read Time:16 Minute

മദ്ധ്യാകാശത്ത് ചതുരം വരച്ച് ഭാദ്രപഥം, വെട്ടിത്തിളങ്ങി നില്‍ക്കുന്ന ശുക്രനും വ്യാഴവും ശനിയും പടിഞ്ഞാറു തിരുവോണം … ഇവയൊക്കെയാണ് 2021 നവംബർ മാസത്തെ പ്രധാന സന്ധ്യാകാശ കാഴ്ചകൾ.

2021 നവംബർ രാത്രി 8 മണിക്ക് മദ്ധ്യകേരളത്തിൽ കാണാൻ കഴിയുന്ന ആകാശം | ഷാജി അരിക്കാട് എന്ന വിക്കിപീഡിയ ഉപഭോക്താവ് സ്വതന്ത്രസോഫ്റ്റ്‌വെയർ ആയ കെസ്റ്റാർസ് ഉപയോഗിച്ച് സൃഷ്ടിച്ചത്.

പ്രധാന നക്ഷത്രങ്ങളും നക്ഷത്രഗണങ്ങളും

രാശികൾ

സന്ധ്യാകാശത്ത് നവംബറിൽ നിരീക്ഷണം നടത്തുന്നവര്‍ക്ക് ക്രാന്തിപഥത്തിന് (ecliptic) ഇരുവശത്തുമായി പടിഞ്ഞാറുനിന്നും യഥാക്രമം ധനു, മകരം, കുംഭം, മീനം, മേടം, എന്നീ രാശികളെ നിരീക്ഷിക്കാൻ സാധിക്കും. നേർ കിഴക്കുപടിഞ്ഞാറായല്ല, മറിച്ച് തെക്കുപടിഞ്ഞാറുനിന്നും വടക്കുകിഴക്കായാണ് ക്രാന്തിപഥം കാണപ്പെടുക. ഇവിടെ കൊടുത്തിട്ടുള്ള നക്ഷത്രമാപ്പിന്റെ സഹായത്താല്‍ രാശികളെ തിരിച്ചറിയാവുന്നതാണ്. എട്ടുമണിയോടെ ധനു രാശി അസ്തമിച്ചു തുടങ്ങും.

ഖഗോളത്തിലൂടെ സൂര്യൻ സഞ്ചരിക്കുന്നതായി കാണപ്പെടുന്ന പാതയാണ് ക്രാന്തി പഥം (ecliptic). 18° വീതിയിൽ ക്രാന്തി പഥത്തിനിരുവശത്തുമായി ഭൂമിക്കു ചുറ്റുമുള്ള സാങ്കല്പിക വൃത്തമാണ് രാശിചക്രം. രാശിചക്രത്തിലെ നക്ഷങ്ങളെ 12 നക്ഷത്രസമൂഹങ്ങളാക്കി വിഭജിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇവയാണ് ചിങ്ങം മുതല്‍ കര്‍ക്കിടകം വരെയുള്ള നക്ഷത്രരാശികള്‍. ഇവയില്‍ നാലു രാശികളെയെങ്കിലും രാത്രിയില്‍ ഒരേ സമയത്ത് നിരീക്ഷിക്കാനാകും.

ധനു

നവംബർ മാസം സന്ധ്യയ്ക്ക് തെക്കുപടിഞ്ഞാറേ ചക്രവാളത്തില്‍ നിന്നും ഏകദേശം 30° വരെ മുകളിലായി ധനു (Sagittarius) രാശിയെ കാണാം. വില്ലിന്റെ (ധനുസ്സ്) ആകൃതി കണക്കാക്കുന്ന നക്ഷത്രഗണമാണ് ധനു. ആകാശ ഗംഗയുടെ കേന്ദ്രം ധനുരാശിയുടെ ഭാഗത്തായാണ് കാണുന്നത്. തിളക്കമേറിയ നക്ഷത്രങ്ങളാണുള്ളത് എന്നതിനാല്‍ വ്യക്തമായി തിരിച്ചറിയാന്‍ കഴിയുന്ന നക്ഷത്രസമൂഹമാണ് ധനു. ഇതിന്റെ പടിഞ്ഞാറേ പകുതി പൂരാടം എന്ന ചാന്ദ്രഗണവും ബാക്കി ഉത്രാടവും ആണ്.

മകരം

മകര മത്സ്യത്തിന്റെ ആകൃതി സങ്കല്പിച്ചിട്ടുള്ള നക്ഷത്ര രാശി ആണ്‌ മകരം (Capricorn). രേഖാ ചിത്രങ്ങളിൽ ആടിന്റെ തലയും മത്സ്യത്തിന്റെ ഉടലുമായി ചിത്രീകരിക്കുന്നു. ഈ രാശിയിൽ നല്ലപ്രകാശമുള്ള നക്ഷത്രങ്ങൾ ഇല്ല. തെക്കുപടിഞ്ഞാറെ ചക്രവാളത്തിൽ, ധനുവിനും മുകളിലായി ഏകദേശം 45°-60° മുകളിലായി മകരം രാശിയെ നവംബറി‍ൽ കാണാനാകും.

കുംഭം

കുടത്തിന്റെ ആകൃതി സങ്കല്പിച്ചിട്ടുള്ള നക്ഷത്രഗണമാണ് കുംഭം (Aquarius). സാമാന്യം വലിപ്പമുള്ളതാണെങ്കിലും ശ്രദ്ധേയമായ നക്ഷത്രങ്ങള്‍ ഒന്നും തന്നെ ഇല്ലാത്തതാണ് കുംഭം രാശി. മകരത്തിനും കിഴക്കായി ശീർഷബിന്ദുവിൽ (zenith) നിന്നും അല്പം തെക്കുമാറി നവംബറില്‍ കുംഭത്തെ നിരീക്ഷിക്കാം.

ഒരു സ്ഥലത്തിന് നേർമുകളിലായി (ഗുരുത്വാകർഷണബലത്തിന് വിപരീതമായ ദിശ) ഖഗോളത്തിൽ വരുന്ന സാങ്കൽപ്പിക ബിന്ദുവാണ് ശീർഷബിന്ദു അഥവാ ഉച്ചബിന്ദു (zenith). ശീർഷബിന്ദുവിന് വിപരീത ദിശയിലുള്ള ബിന്ദുവിനെ നീചബിന്ദു (Nadir) എന്നു വിളിക്കുന്നു.

മീനം

ശീർഷബിന്ദുവിൽ നിന്നും അല്പം കിഴക്കുമാറി മീനം രാശിയെ (Pisces) നവംബറിൽ കാണാം. പ്രഭയേറിയ നക്ഷത്രങ്ങളൊന്നും ഈ രാശിയിലില്ല. ഈ രാശിയിലെ നക്ഷത്രഗണത്തിന് മീനുകളുടെ ആകൃതി സങ്കല്പിച്ചിരിക്കുന്നു.

മേടം

കിഴക്കേ ചക്രവാളത്തിൽ നിന്നും ഏകദേശം 25°-45° മുകളിൽ, അല്പം വടക്കുക്കുമാറി മേടം രാശിയെ (Aries) നിരീക്ഷിക്കാം. ആടിന്റെ ആകൃതി സങ്കല്പിച്ചിരിക്കുന്ന മേടം നക്ഷത്രഗണത്തിലെ പ്രധാന നക്ഷത്രം ഹമാൽ (Hamal) ആണ്. തിളക്കം കുറഞ്ഞ മറ്റുരണ്ടു നക്ഷത്രങ്ങളേയും തിരിച്ചറിയാൻ സാധിക്കും. ഈ മൂന്ന് നക്ഷത്രങ്ങളും ചേര്‍ന്ന് അശ്വതി എന്ന ചാന്ദ്രഗണം രൂപപ്പെടുന്നു.

ഇടവം

വേഗത്തിൽ തിരിച്ചറിയാൻ കഴിയുന്ന സൗരരാശിയാണ് ഇടവം (Taurus). നവംബറിൽ സന്ധ്യയ്ക്ക് കിഴക്ക്-വടക്കുകിഴക്കേ ചക്രവാളത്തിൽ ഏകദേശം 8.30 ആകുമ്പോഴേ ഇടവം പൂർണ്ണമായും ഉദിച്ചുയരൂ. ഇടവം രാശിയിലെ ഏറ്റവും തിളക്കമുള്ള ചുവന്ന നക്ഷത്രമാണ് ബ്രഹ്മർഷി (Aldebaran). ഇതിൽ Λ എന്ന ആകൃതിയില്‍ കാണുന്നത് രോഹിണി എന്ന ചാന്ദ്രഗണമാണ്. രോഹിണിയും അതിനു താഴെ (അല്പം വടക്കുമാറി)കാണുന്ന തിളക്കമുള്ള രണ്ട് നക്ഷത്രങ്ങളും ചേര്‍ന്നതാണ് ഇടവം രാശി.

മറ്റു പ്രധാന നക്ഷത്രഗണങ്ങള്‍

2021 നവംബറിലെ സന്ധ്യാകാശം – ക്രാന്തിപഥത്തിനിരുവശവുമുള്ള പ്രധാന നക്ഷത്രങ്ങളും നക്ഷത്രഗണങ്ങളും സൗരയൂഥ വസ്തുക്കളും

ഭാദ്രപഥം

സൗരരാശികള്‍ കഴിഞ്ഞാല്‍ നവംബറിൽ സന്ധ്യാകാശത്തുകാണാൻ കഴിയുന്ന പ്രധാനപ്പെട്ട നക്ഷത്രഗണമാണ് ഭാദ്രപഥം (Pegasus). പറക്കുംകുതിര എന്നും ഇത് അറിയപ്പെടുന്നു. സന്ധ്യയ്ക്ക് ഏതാണ്ട് തലയ്ക്കുമുകളിൽ (അല്പം വടക്കുകിഴക്ക് മാറി) ആണ് ഇതിന്റെ സ്ഥാനം. ഇതിലെ നാല് പ്രധാന നക്ഷത്രങ്ങള്‍ ചേര്‍ന്ന് ആകാശത്ത് വലിയ ഒരു ചതുരം തീര്‍ക്കുന്നു. ഇതില്‍ പടിഞ്ഞാറുള്ള രണ്ട് നക്ഷത്രങ്ങള്‍ പൂരുരുട്ടാതിയും, കിഴക്കുള്ള രണ്ടെണ്ണം ഉത്രട്ടാതിയുമാണ്. ഉത്രട്ടാതിയിലെ അല്‍ഫെരാട്സ് (Alpheratz) എന്ന നക്ഷത്രം യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ ആന്‍ഡ്രോമിഡ നക്ഷത്ര സമൂഹത്തിന്റെ ഭാഗമാണ്. ഭാദ്രപഥത്തിനും താഴെയായാണ് ആന്‍ഡ്രോമിഡയുടെ സ്ഥാനം. M31 എന്ന ഗാലക്സിയെ (ആന്‍ഡ്രോമിഡ ഗാലക്സി) ടെലിസ്കോപ്പിന്റെ സഹായത്തോടെ ഈ ഭാഗത്ത് നിരീക്ഷിക്കാന്‍ സാധിക്കും.

ഗരുഡന്‍

ശീർഷബിന്ദുവിൽ നിന്നും പടിഞ്ഞാറുമാറി 40°യ്ക്കും 60°യ്ക്കും ഇടയിലായി സന്ധ്യയ്ക്ക് കാണാന്‍ കഴിയുന്ന നക്ഷത്രമസൂഹമാണ് ഗരുഡൻ (Aquila). ഇതിലെ തിളക്കമേറിയ നക്ഷത്രമാണ് ശ്രവണന്‍ (Altair). ശീര്‍ഷബിന്ദുവിനും പടിഞ്ഞാറെ ചക്രവാളത്തിനും മദ്ധ്യത്തിലായാണ് നവംബറിൽ ശ്രവണന്റെ സ്ഥാനം. ശ്രവണനും അതിന്റെ ഇരുഭാഗത്തായി കാണുന്ന മറ്റു രണ്ടു നക്ഷത്രങ്ങളും കൂടി ചേർന്നതാണ് തിരുവോണം എന്ന ചാന്ദ്രനക്ഷത്രഗണം. മൂന്നു നക്ഷത്രങ്ങള്‍ ഒരു വരിയിലെന്ന പോലെ കാണാം – അതാണ് തിരുവോണം. ‘തിരുവോണം മുഴക്കോലുപോലെ മൂന്നെണ്ണം’ എന്നൊരു ചൊല്ലുണ്ട്.

കാശ്യപി

വടക്കേ ആകാശത്ത് M എന്ന അക്ഷരത്തിന്റെ ആകൃതിയില്‍ കാണപ്പെടുന്ന നക്ഷത്രസമൂഹമാണ് കാശ്യപി (Cassiopeia). സന്ധ്യയോടെ ഇത് വടക്ക്-വടക്കുകിഴക്കേ ചക്രവാളത്തിനിന്നും 30-40 ° മുകളിലായി കാണപ്പെടും.

മറ്റുള്ളവ

ഭാദ്രപഥത്തിൽ നിന്നും വടക്കുപടിഞ്ഞാറായി ജായര (Cygnus), അതിനു താഴെ (പടിഞ്ഞാറ്) ലൈറ (Lyra) എന്നീ നക്ഷത്ര സമൂഹങ്ങളാണുള്ളത്. സിഗ്നസ്സിലെ പ്രധാന നക്ഷത്രമായ ദെനബ് (Deneb)വടക്കുപടിഞ്ഞാറെ ചക്രവാളത്തിൽ നിന്നും ഏകദേശം 50° മുകളിലായി കാണപ്പെടുന്നു. ലൈറയിലെ പ്രഭയേറിയ നക്ഷത്രമായ അഭിജിത്ത് (Vega) വടക്കുപടിഞ്ഞാറെ ചക്രവാളത്തിൽ നിന്നും ഏകദേശം 30° മുകളിലായും കാണപ്പെടുന്നു. സൂര്യൻ കഴിഞ്ഞാൽ തിളക്കത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ അഞ്ചാം സ്ഥാനത്തുള്ള നക്ഷത്രമാണ് അഭിജിത്ത്. ഖഗോള മദ്ധ്യരേഖയ്ക്ക് വടക്കായി കാണപ്പെടുന്ന തിളക്കമേറിയ നക്ഷത്രങ്ങളായ ശ്രവണൻ, അഭിജിത്, ദെനബ് എന്നിവ ചേര്‍ത്ത് ഒരു ത്രികോണം സങ്കല്പിക്കാവുന്നതാണ്. ഇതിനെ വേനൽ ത്രികോണം (Summer triangle) എന്നു വിളിക്കുന്നു (മുകളിൽ നൽകിയിട്ടുള്ള ചിത്രം നോക്കുക).

വടക്കൻ ചക്രവാളത്തിൽ കാണാൻ കഴിയുന്ന നക്ഷത്രഗണങ്ങൾ

കാശ്യപിക്കു പടിഞ്ഞാറായി കൈകവസ് (Cepheus) നക്ഷത്രഗണം, വടക്കുകിഴക്കായി വരാസവസ് (Perseus) നക്ഷത്രഗണം എന്നിവയും കാണാവുന്നതാണ്. തെക്കേ ചക്രവാളത്തിനു മുകളിൽ കാണുന്ന തിളക്കമേറിയ നക്ഷത്രം അകെർനർ (Achernar)ആണ്. യമുന (Eridanus) നക്ഷത്രഗണത്തിലെ അംഗമാണ് അകെർനർ. സൂര്യൻ കഴിഞ്ഞാൽ തിളക്കത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ ഒമ്പതാം സ്ഥാനത്തുള്ള നക്ഷത്രമാണിത്.

ഗ്രഹങ്ങൾ

നഗ്നനേത്രങ്ങളാൽ കാണാൻ കഴിയുന്ന അഞ്ചുഗ്രഹങ്ങളാണു ബുധൻ, ശുക്രൻ, ചൊവ്വ, വ്യാഴം, ശനി എന്നിവ. ഈ അഞ്ചുഗ്രഹങ്ങളെയും ഒന്നിച്ചു നിരീക്ഷിക്കാൻ സാധിക്കുന്നത് അപൂര്‍വ്വമായ അവസരങ്ങളിൽമാത്രമാണ്. 2020 നവംബറിലെ സന്ധ്യാകാശത്ത് പ്രയാസം കൂടാതെ തന്നെ ശുക്രൻ, വ്യാഴം, ശനി എന്നീ ഗ്രഹങ്ങളെ തിരിച്ചറിയാൻ സാധിക്കും. തെക്കുപടിഞ്ഞാറേ ചക്രവാളത്തിനു മുകളിൽ മകരം രാശിയിലായാണ് വ്യാഴവും ശനിയും. പടിഞ്ഞാറെ ചക്രവാളത്തിനു മുകളിലായി ശുക്രനും.

വ്യാഴം

അസ്തമനത്തോടെ ശീർഷബിന്ദുവിൽ നിന്നും ഏകദേശം 30° തെക്കുപടിഞ്ഞാറുമാറി ദൃശ്യമാകുന്ന ഏറ്റവും തിളക്കമേറിയ, നക്ഷത്രസമാനമായ വസ്തുവാണ് വ്യാഴം (Jupiter). മകരം രാശിയിലാണ് ഇപ്പോൾ വ്യാഴത്തിന്റെ സ്ഥാനം. മദ്ധ്യാകാശത്തിൽ ദൃശ്യമാകുന്ന ഏറ്റവും തിളക്കമേറിയ നക്ഷത്രസമാനമായ വസ്തുവായതിനാൽ വ്യാഴത്തെ എളുപ്പത്തിൽ തിരിച്ചറിയാം. 12 വർഷം കൊണ്ടാണ് വ്യാഴം ക്രാന്തിപഥത്തലൂടെ ഒരു പരിക്രമണം പൂർത്തിയാക്കുന്നത്. അതിനാൽ ഓരോ വർഷവും ഓരോ രാശിയിയിലായാണ് വ്യാഴത്തെ കാണാൻ കഴിയുക. അടുത്തവർഷം ഇതേ സമയം വ്യാഴം മകരം രാശിയിലായിരിക്കും.

ശനി

സന്ധ്യയ്ക്ക്, ശീർഷവിന്ദുവിൽ നിന്നും ഏതാണ്ട് 40° തെക്കുപടിഞ്ഞാറു മാറി, വ്യാഴത്തിനു താഴെയായി മകരം രാശിയിൽ ശനിയെ (Saturn) കാണാം. വ്യാഴത്തേക്കാൾ അല്പം തിളക്കം കുറഞ്ഞു കാണപ്പെടുന്ന ശനിയുടെ പരിക്രമണകാലം 29.46 വര്‍ഷമാണ്.

ശുക്രൻ

വളരെ വേഗം തിരിച്ചറിയാന്‍ കഴിയുന്ന ഖഗോള വസ്തുവാണ് ശുക്രന്‍ (Venus). മലയാളികള്‍ വെള്ളിനക്ഷത്രം എന്ന് വിളിച്ചത് ഈ ഗ്രഹത്തെയാണ്. തെക്കുപടിഞ്ഞാറെ ചക്രവാളത്തിനു മുകളിൽ ധനു രാശിയിലാണ് ശുക്രന്റെ സ്ഥാനം. സന്ധ്യയ്ക്ക് പടിഞ്ഞാറെ ആകാശത്തുകാണുന്ന ഏറ്റവും തിളക്കമേറിയ നക്ഷത്രസമാനമായ വസ്തുവായതിനാൽ ശുക്രനെ പ്രയാസം കൂടാതെ തിരിച്ചറിയാൻ സാധിക്കും. ചന്ദ്രൻ കഴിഞ്ഞാൽ രാത്രിആകാശത്തു കാണാൻ കഴിയുന്ന ഏറ്റവും തിളക്കമുള്ള വസ്തുവാണ് ശുക്രൻ.

ആകാശത്തിൽ തിളക്കമുള്ള വസ്തുവായി കാണപ്പെടൂന്നതിനാൽ ശുക്രൻ പലപ്പോഴും പറക്കുംതളികയായി തെറ്റിദ്ധരിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. 1969ൽ അമേരിക്കൻ പ്രസിണ്ടന്റായിരുന്ന ജിമ്മി കാർട്ടർ ഒരു പറക്കുംതളികയെ കണ്ടതായി പറഞ്ഞിരുന്നു, പിന്നീട് നടത്തിയ വിശകലനങ്ങളിൽ അത് ഈ ഗ്രഹത്തിനെ തെറ്റിദ്ധരിച്ചതായിരിക്കുമെന്ന് കണ്ടെത്തിയിരുന്നു. മറ്റു പലരും ശുക്രനെ അന്യഗ്രഹത്തിൽ നിന്നുള്ളതെന്ന രീതിയിൽ തെറ്റിദ്ധരിച്ചിട്ടുണ്ട്.

ചൊവ്വ

സൗരസമീപമായതിനാൽ ഈ മാസം ചൊവ്വയെ നിരീക്ഷിക്കാനാകില്ല. 2022 ജനുവരിയോടെ പുലര്‍ച്ചെ കിഴക്കൻ ചക്രവാളത്തുനു മുകളിൽ ചൊവ്വ പ്രത്യക്ഷമായിത്തുടങ്ങും.

ബുധൻ

സൗരസമീപമായതിനാൽ ഈ മാസം ബൂധനെ നിരീക്ഷിക്കാനാകില്ല. 2022 ഫെബ്രുവരിയോടെ പുലര്‍ച്ചെ കിഴക്കൻ ചക്രവാളത്തുനു മുകളിൽ ബുധൻ പ്രത്യക്ഷമായിത്തുടങ്ങും.

അന്താരാഷ്ട്ര ബഹിരാകാശനിലയം

അന്താരാഷ്ട്ര ബഹിരാകാശനിലയത്തെ (International Space Station) നിരീക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിവരങ്ങൾക്കായി നാസയുടെ Spot the Station എന്ന വെബ്സൈറ്റ് സന്ദര്‍ശിക്കുക.
ഇതും വായിക്കുക – അന്താരാഷ്ട്ര ബഹിരാകാശനിലയത്തില്‍നിന്ന് ഭൂമിയെ തത്സമയം കാണാം

കുറിപ്പ്

ചിത്രങ്ങള്‍ തോതനുസരിച്ചുള്ളവയല്ല. സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റുവെയറായ സ്റ്റെല്ലേറിയം ഉപയോഗിച്ചാണ് ചിത്രങ്ങള്‍ തയ്യാറാക്കിയിട്ടുള്ളത്.
2020 നവംബർ 15നു മദ്ധ്യകേരളത്തിൽ സന്ധ്യയ്ക്ക് 7.30 നുള്ള സമയം കണക്കാക്കിയാണ് വിവരണം, ചിത്രങ്ങള്‍ എന്നിവ തയ്യാറാക്കിയിട്ടുള്ളത്.