പ്രൊഫ. ആർ. രാംകുമാർ
സംസ്ഥാന ആസൂത്രണ ബോർഡ് അംഗം, ടാറ്റ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് സോഷ്യൽ സയൻസസ്, മുംബൈയിലെ പ്രൊഫസർ
അങ്ങനെ വാദിക്കാൻ നിരവധി കാരണങ്ങളുണ്ട്, പക്ഷേ ഞാൻ ഏഴ് പ്രധാന കാരണങ്ങൾ മാത്രം ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്നു.
1
ആദ്യം, വാക്സിനുകൾ ആഗോള പൊതു ചരക്കുകളാണ്. അതായത്, വാക്സിനുകൾ സാർവത്രികമായി, എല്ലാവർക്കും എല്ലായിടത്തും ലഭ്യമായിരിക്കണം; ജനങ്ങൾക്ക് താങ്ങാവുന്നതും സുരക്ഷിതവും ഫലപ്രദവും എളുപ്പത്തിൽ നൽകാവുന്നതുമായിരിക്കണം. ഈ വിവരിച്ച രീതിയിൽ വാക്സിനുകൾ ലഭ്യമാക്കണമെങ്കിൽ – അതായത്, സാർവത്രികവും താങ്ങാവുന്നതും സുരക്ഷിതവും ഫലപ്രദവും എളുപ്പവും – വാക്സിനുകൾ സൗജന്യമായി ലഭ്യമാക്കുക എന്നതാണ് ഏറ്റവും കാര്യക്ഷമവും തുല്യവുമായ രീതി. അത് കൊണ്ട് തന്നെ, സ്വതന്ത്ര വാക്സിനേഷൻ എന്നത് ആഗോളതലത്തിൽ തന്നെ ഒരു പ്രബുദ്ധമായ ക്ഷേമരാഷ്ട്രത്തിന്റെ ഉത്തരവാദിത്തമായി അംഗീകരിക്കപ്പെടുന്നു. യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ്, യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡം, ജർമ്മനി, ഫ്രാൻസ്, ചൈന എന്നിവയുൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ തങ്ങളുടെ ജനസംഖ്യയ്ക്ക് സൗജന്യമായി വാക്സിൻ നൽകാൻ തീരുമാനിച്ചതിന്റെ കാരണം ഇതാണ്. നിർഭാഗ്യവശാൽ, ഇന്ത്യ ഈ ആഗോള പ്രവണതയ്ക്ക് ഒരു അപവാദമാണ്.
2
രണ്ടാമതായി, ഇന്ത്യയുടെ കാര്യത്തിൽ, സ്വതന്ത്ര വാക്സിനേഷൻ ഭരണകൂടത്തിന്റെ ഭരണഘടനാപരമായ ബാധ്യതയാണ്. ആരോഗ്യത്തിനുള്ള അവകാശം ഓരോ പൗരന്റെയും മൗലികമായ ഭരണഘടനാപരമായ അവകാശമാണ്, സ്വതന്ത്ര വാക്സിനുകൾക്കുള്ള അവകാശം എന്നത് ജീവിക്കാനുള്ള അവകാശത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗമായി കാണേണ്ടതാണ്. അത് കൊണ്ടു തന്നെ, സ്വതന്ത്ര വാക്സിനേഷൻ ഓരോ ഇന്ത്യൻ പൗരന്റെയും മൗലികാവകാശമാണ്. ഇത് സുപ്രീം കോടതി ഒന്നിലധികം തവണ ഉയർത്തിപ്പിടിച്ച ഒരു ആശയം കൂടിയാണ്.
3
മൂന്നാമതായി, മിക്ക വാക്സിനുകളുടെയും വികസനത്തിന് പിന്നിലെ ഗവേഷണ-വികസന ശ്രമങ്ങൾക്ക് പ്രധാനമായും ധനസഹായം നൽകുന്നത് സർക്കാരുകളാണ്. മുൻകാലങ്ങളിൽ വികസിപ്പിച്ച മിക്ക വാക്സിനുകൾക്കും 2020-21 ലെ കോവിഡ് വാക്സിനുകൾക്കും ഇത് ബാധകമാണ്. ഓക്സ്ഫോർഡ്-അസ്ട്രാസെനെക്ക വാക്സിനുകളുടെ കാര്യത്തിൽ, ഗവേഷണത്തിന്റെ 97 ശതമാനത്തിലധികം നികുതിദായകരുടെ പണം ഉപയോഗിച്ച് പൊതു സ്ഥാപനങ്ങൾ ധനസഹായം നൽകിയതാണ്. യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ സർക്കാർ വകുപ്പുകൾ, യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെയും അമേരിക്കയിലെയും ശാസ്ത്ര സ്ഥാപനങ്ങൾ, യൂറോപ്യൻ കമ്മീഷൻ, വിവിധ ചാരിറ്റികൾ എന്നിവയുടെ ധനസഹായം ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഇക്കാരണത്താൽ തന്നെ, 2020 നവംബറിൽ ഓക്സ്ഫോർഡ്-അസ്ട്രാസെനെക്ക വാക്സിൻ ലാഭേച്ഛയില്ലാത്ത അടിസ്ഥാനത്തിൽ ശാശ്വതമായി തന്നെ വികസ്വര രാജ്യങ്ങൾക്കും താഴ്ന്ന-ഇടത്തരം വരുമാനമുള്ള രാജ്യങ്ങൾക്കും ലഭ്യമാകുമെന്ന് അവർ വ്യക്തമായ വാഗ്ദാനം നൽകിയിരുന്നു. കോവിഷീൽഡിന്റെ കാര്യത്തിൽ (ഓക്സ്ഫോർഡ്-അസ്ട്രസെനെക വാക്സിന്റെ ഇന്ത്യൻ പേര്) അദർ പൂനവാല 2021 ഏപ്രിൽ 6 ന് പറഞ്ഞത് ശ്രദ്ധേയമാണ്. സീറം ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ഇന്ത്യ (എസ്ഐഐ) ഒരു ഡോസിന് 150 രൂപ എന്ന നിരക്കിൽ കോവിഷീൽഡ് വിൽക്കുന്നത് “സാധാരണ ലാഭം” നേടുന്നുണ്ടെന്ന് അദ്ദേഹം അന്ന് സമ്മതിച്ചിരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, എസ്ഐഐക്ക് ഒരു ഡോസിന് സൂപ്പർ ലാഭം ആവശ്യമാണെന്ന് അദ്ദേഹം തുറന്നു പറഞ്ഞു. അതിന് ഒരു ഡോസിന് 1000 രൂപ വില വേണ്ടി വരുമെന്നും അദ്ദേഹം പറയുകയുണ്ടായി. ഇതാണോ ലാഭേച്ഛയില്ലാത്ത അടിസ്ഥാനത്തിൽ വിതരണം ചെയ്യാം എന്ന് അവകാശപ്പെട്ട ഓക്സ്ഫോർഡ്-അസ്ട്രാസെനെക്ക അനുവദിക്കേണ്ടത്? ഇതാ ഇപ്പോൾ സൂപ്പർ ലാഭത്തിനായുള്ള ഈ പ്രേരണയുടെ ഫലമായി ഡോസിന് 150 രൂപയിൽ നിന്ന് 400-600 രൂപയായി വില ഉയർത്താൻ സർക്കാർ സമ്മതം മൂളിയിരിക്കുന്നു.
അതുപോലെ, ഫൈസറിന്റെ വാക്സിനുകളുടെ കാര്യത്തിൽ, അതിന്റെ പങ്കാളിയായ ബയോ-എൻ-ടെക് ജർമ്മൻ സർക്കാരിൽ നിന്ന് 375 മില്യൺ ഡോളർ ഗ്രാന്റും യൂറോപ്യൻ യൂണിയനിൽ നിന്ന് 100 മില്യൺ ഡോളർ വിലമതിക്കുന്ന കടസഹായവും സ്വീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. അത് പോലെ, ഇന്ത്യൻ വാക്സിനായ കോവാക്സിൻ ആണെങ്കിൽ ഇന്ത്യൻ കൗൺസിൽ ഫോർ മെഡിക്കൽ റിസർച്ചിന്റെ (ഐസിഎംആർ) കീഴിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന പൂനെയിലെ നാഷണൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് വൈറോളജിയിൽ നിർമ്മിച്ച വാക്സിനാണ്. വാക്സിൻ വികസിപ്പിക്കാനും നിർമ്മിക്കാനും മാത്രമാണ് ഭാരത് ബയോടെക്കിന് ലൈസൻസ് ലഭിച്ചത് പക്ഷെ സ്വകാര്യ വാക്സിൻ നിർമ്മാതാക്കൾ വാക്സിൻ വികസനത്തിനുള്ള പൊതു ഫണ്ട് കിട്ടിയത് മറച്ചുവെക്കാൻ എപ്പോഴും ശ്രമിക്കാറുണ്ട്. സ്വകാര്യ പ്രോത്സാഹനങ്ങളാണ് പുതിയ വാക്സിനുകൾ വികസിപ്പിക്കുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്നത് എന്ന് അവർ വാദിക്കുന്നു. അത്തരമൊരു പ്രചാരണത്തിലൂടെ, ഉയർന്ന മാർക്ക്അപ്പ് ഉപയോഗിച്ച് വാക്സിനുകളുടെ വിലനിർണ്ണയത്തെ അനുകൂലിക്കുന്ന ഒരു പൊതുബോധം സൃഷ്ടിക്കാൻ അവർ ശ്രമിക്കുന്നു. മറുവശത്ത്, പൊതുജനങ്ങൾ അവരുടെ നികുതികൾ വഴി വാക്സിനുകൾക്കായി ഇതിനകം തന്നെ പണം നൽകി കഴിഞ്ഞു എന്നതാണ് സത്യം. വാക്സിനുകൾക്ക് ചാർജ് ചെയ്യുന്ന ഏത് വിലയും പൊതുജനങ്ങളിൽ നിന്ന് ഒരേ സാധനത്തിന് രണ്ടു തവണ വില ഈടാക്കുന്നത് പോലെയാണ്. ഇത് അനീതിയാണ്.
4
നാലാമതായി, സാർവത്രിക വാക്സിനേഷന്റെ ഒരു പ്രധാന തടസ്സം വാക്സിൻ മടിയാണ്. വാക്സിനുകൾ ആവശ്യത്തിന് ലഭ്യമായിരിക്കുമ്പോഴും വാക്സിനുകൾ സ്വീകരിക്കുന്നതിലെ കാലതാമസത്തെയോ വാക്സിനുകൾ നിരസിക്കുന്നതിനെയോ ആണ് “വാക്സിൻ മടി” എന്ന് വിളിക്കുന്നത്. ആളുകൾക്കിടയിൽ വാക്സിൻ മടി സൃഷ്ടിക്കുന്നതിൽ അലംഭാവവും അസൗകര്യങ്ങളും അമിതമായ ആത്മവിശ്വാസവും ഒക്കെ ചേർന്ന് സങ്കീർണ്ണമായ ഒരു പങ്ക് വഹിക്കുന്നു. പക്ഷെ, ഇന്ത്യ പോലുള്ള ദരിദ്ര രാജ്യങ്ങൾ ഒരു അധിക പരിമിതിയെ കൂടി ഇവിടെ അഭിമുഖീകരിക്കുന്നു: താങ്ങാനാവാത്ത വില. വാക്സിനുകൾക്ക് താങ്ങാനാവില്ലെന്ന് കരുതുന്ന തലങ്ങളിൽ വില നിശ്ചയിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ, ഒരുപാട് പേർ വാക്സിനേഷൻ വൈകിപ്പിക്കും, അല്ലെങ്കിൽ സ്വീകരിക്കില്ല.
ഇന്ത്യയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, ജനങ്ങൾ ഒരു ഡോസിന് 400 രൂപ അല്ലെങ്കിൽ രണ്ട് ഡോസിന് 800 രൂപ നൽകണം. നാല് മുതിർന്നവരുള്ള ഒരു കുടുംബം രണ്ട് ഡോസുകൾക്ക് 3200 രൂപ നൽകണം. ഔദ്യോഗിക സർവേകൾ പ്രകാരം, ഇന്ത്യയിലെ ഒരു കാർഷിക കുടുംബത്തിന്റെ ശരാശരി പ്രതിമാസ വരുമാനം 6426 രൂപയാണ്. ഈ തുക ഒരു മാനദണ്ഡമായി കണക്കാക്കിയാൽ, വാക്സിനുകൾക്ക് പണം നൽകുന്നതിന് ഈ കുടുംബങ്ങൾ അവരുടെ പ്രതിമാസ വരുമാനത്തിന്റെ 50 ശതമാനം ചെലവഴിക്കണം. ഇത്തരം ദശലക്ഷക്കണക്കിന് കുടുംബങ്ങൾ വാക്സിനേഷൻ ഒഴിവാക്കും. ഇത് വാക്സിനേഷൻ നയത്തെ പരാജയപ്പെടുത്തുകയും ആത്യന്തികമായി സമൂഹത്തിന്റെ മൊത്തത്തിലുള്ള ക്ഷേമത്തെ അപകടപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യും. സൗജന്യ വാക്സിനുകൾ, ഒറ്റയടിക്ക് തന്നെ, വാക്സിൻ മടി പ്രശ്നത്തിൽ നിന്ന് “താങ്ങാനാവാത്ത വില” എന്ന തടസ്സത്തെ പൂർണ്ണമായും നീക്കം ചെയ്യുന്നു.
5
അഞ്ചാമതായി, എല്ലാവർക്കും വാക്സിനുകൾ സൗജന്യമായി നൽകിയാലും, സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾ വാക്സിനുകൾ 400 രൂപയ്ക്ക് വാങ്ങണമെന്നും സംസ്ഥാന ബജറ്റുകളിൽ നിന്നും ചെലവുകൾ വഹിക്കണമെന്നും കേന്ദ്ര സർക്കാർ നിർബന്ധിക്കുന്നു. 2020ലെ ഇന്ത്യയിലെ ജനസംഖ്യയുടെ വലുപ്പം 138 കോടി ആയി കണക്കാക്കാം. ജനസംഖ്യയുടെ 30 ശതമാനം 18 വയസ്സിന് താഴെയുള്ളവരാണെന്നും അതിനാൽ അവർക്കു വാക്സിനേഷൻ ആവശ്യമില്ലെന്നും നമുക്ക് അനുമാനിക്കാം. അങ്ങനെ 96.6 കോടി പേർക്ക് ഇന്ത്യ കുത്തിവയ്പ് നൽകണം. ഒരാൾക്ക് രണ്ട് ഡോസ് എന്ന നിരക്കിൽ ഇന്ത്യക്ക് ഏകദേശം 193.2 കോടി ഡോസുകൾ ആവശ്യമാണ്. വാഗ്ദാനം ചെയ്തതു പോലെ കേന്ദ്രസർക്കാർ എങ്ങനെയെങ്കിലും 30 കോടി ആളുകൾക്ക് സൗജന്യമായി കുത്തിവയ്പ് നൽകുമെന്ന് കരുതുക. അങ്ങനെ, ലക്ഷ്യത്തിൽ നിന്ന് 60 കോടി ഡോസുകൾ കുറച്ചാൽ അവശേഷിക്കുന്നത് 133.2 കോടി ഡോസാണ്. ഒരു ഡോസിന് 400 രൂപ എന്ന കണക്കിന്, സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളുടെ ആകെ ചെലവ് 53,280 കോടി രൂപ വരും. അതായത്, ഒരു മാസത്തെ മൊത്തം ജിഎസ്ടി വരുമാനത്തിന്റെ ഏകദേശം പകുതി.
വ്യക്തിഗത സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, വാക്സിൻ നിർമ്മാതാക്കളിൽ നിന്ന് ഇത്രയും വില നൽകി വാക്സിനുകൾ വാങ്ങുന്നതിന് തീർച്ചയായും താങ്ങാനാവില്ല. പകർച്ചവ്യാധി പരിഹരിക്കുന്നതിനായി സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾക്ക് ഇതിനകം തന്നെ അധിക ചിലവുകൾ ഉണ്ട്. അവരുടെ വരുമാനം കുറയുന്നു. കൂടുതൽ വായ്പയെടുക്കൽ കേന്ദ്ര സർക്കാർ തടയുന്നു. അവർ കടം വാങ്ങിയാലും, കേന്ദ്രം വായ്പയെടുക്കുന്നതിനേക്കാൾ ഉയർന്ന പലിശനിരക്ക് സംസ്ഥാനങ്ങൾ നൽകേണ്ടി വരുന്നു. മറുവശത്ത്, കേന്ദ്ര സർക്കാരിനെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം 53,280 കോടി രൂപ എന്നത് ഒരു സാമ്പത്തിക വർഷത്തിൽ തുച്ഛമായ തുകയാണ്. ഇത് ജിഡിപിയുടെ 0.26 ശതമാനം മാത്രമാണ് വരിക. കേന്ദ്ര സർക്കാർ നേരിട്ട് ഈ തുക ചെലവഴിക്കുകയാണെങ്കിൽ അത് ഏറ്റവും അഭികാമ്യമമതാണ്.
6
ആറാമതായി, സൗജന്യ വാക്സിനേഷൻ ലളിതവും ഇന്ത്യ പോലുള്ള ഒരു രാജ്യത്ത് നൽകാൻ എളുപ്പവുമാണ്. വാസ്തവത്തിൽ, വാക്സിൻ പോളിസിയിലെ ആഗോള പരിഗണനയാണ് വാക്സിൻ നൽകുന്നതിലെ പ്രക്രിയയുടെ ലാളിത്യം. ഒരേ ഉൽപ്പന്നത്തിനായുള്ള വ്യത്യസ്ത വിലകൾ ഒന്നിലധികം അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റീവ് ലെയറുകളിലേക്ക് നയിക്കും – കേന്ദ്രത്തിന്റെ വാക്സിനേഷൻ കേന്ദ്രങ്ങൾ, സംസ്ഥാനത്തിന്റെ വാക്സിനേഷൻ കേന്ദ്രങ്ങൾ, സ്വകാര്യ ആശുപത്രികൾ, സ്വകാര്യദാതാക്കളുമായി പ്രത്യേക ക്രമീകരണങ്ങളുള്ള സ്വകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങൾ തുടങ്ങിയവ – ഇത് പ്രക്രിയകളിലെ സങ്കീർണ്ണതയിലേക്ക് മാത്രമല്ല, അഴിമതിക്കുള്ള ധാരാളം പ്രോത്സാഹനങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിലേക്കും നയിക്കുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, വാക്സിനേഷൻ 400 രൂപയ്ക്ക് ലഭ്യമാകുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ വാക്സിനേഷൻ കേന്ദ്രങ്ങളിലെ ഉദ്യോഗസ്ഥർ, റെക്കോർഡുകളിൽ കൃത്രിമം കാട്ടുകയും വാക്സിനുകൾ 600 രൂപയ്ക്ക് സ്വകാര്യ ആശുപത്രികൾക്ക് മറിച്ച് വിൽക്കുകയും ചെയ്താൽ ആശ്ചര്യപ്പെടേണ്ടതില്ല. ഇത്തരം ഇടപാടുകൾ വാക്സിനുകളുടെ പൊതു കേന്ദ്രങ്ങളെ കുഴപ്പത്തിലാക്കുകയും സമൂഹത്തിലെ ദരിദ്ര വിഭാഗങ്ങളോട് കടുത്ത വിവേചനത്തിലേക്ക് നയിക്കുകയും ചെയ്യും. സാർവ്വത്രികവും സൗജന്യവുമായ വാക്സിനേഷൻ അഴിമതിക്കുള്ള ഇത്തരം പ്രോത്സാഹനങ്ങൾ നീക്കംചെയ്യുകയും വാക്സിൻ സേവനങ്ങൾ ലളിതമാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അവ സുതാര്യത വർദ്ധിപ്പിക്കുകയും ജനങ്ങളുടെ സ്വാതന്ത്ര്യം വിപുലീകരിക്കാൻ സഹായിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.
7
ഏഴാമതായി, ഒരു വാക്സിൻ മാർക്കറ്റ് ശിഥിലമാകാതിരിക്കുന്നതാണ് നല്ലത്. ഇന്ത്യയുടെ പുതിയ നയം വാക്സിൻ ഉൽപാദനത്തിന്റെ 50 ശതമാനം കേന്ദ്രത്തിനായി നീക്കിവച്ചിട്ടുണ്ട്. ബാക്കി സംസ്ഥാനങ്ങൾക്കും സ്വകാര്യ ആശുപത്രികൾക്കും യഥാക്രമം 400 രൂപക്കും 600 രൂപക്കും നൽകും. വാക്സിൻ ഉൽപാദനത്തിലെ പ്രതിസന്ധി 2021 അവസാനം വരെ തുടരുമെന്നതിനാൽ വാക്സിനുകളുടെ റേഷനിംഗ് അത്യാവശ്യമായിത്തീരും. ഏത് സംസ്ഥാനത്താണ് ആദ്യം വാക്സിൻ ലഭിക്കുന്നത്, എത്രയാണ് എന്ന് തീരുമാനിക്കാൻ ഏത് മാനദണ്ഡം ഉപയോഗിക്കും? സംസ്ഥാനങ്ങളിലേക്ക് എത്രമാത്രം പോകണമെന്നും സ്വകാര്യ ആശുപത്രികളിൽ എത്രത്തോളം പോകണമെന്നും എന്താണ് തീരുമാനിക്കുക? 400 രൂപ മാത്രം നൽകുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് 600 രൂപ നൽകുന്ന സ്വകാര്യ ആശുപത്രികളെ വാക്സിൻ നിർമ്മാതാക്കൾ കൂടുതൽ ഇഷ്ടപ്പെടില്ലേ? 2021 ഏപ്രിൽ 21 ന് സിഎൻബിസി-ടിവി 18 ന് നൽകിയ അഭിമുഖത്തിൽ അദർ പൂനവാല തന്നെ ഇത് തുറന്ന് പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു:
“ഓരോ സംസ്ഥാനത്തും ഈ വിലയെക്കുറിച്ച് പരാതിപ്പെടുന്നത് എന്തുകൊണ്ടാണെന്ന് എനിക്കറിയില്ല. കാരണം ഇത് അവരുടെ ഓപ്ഷനാണ്, അവരുടെ നിർബന്ധമല്ല… ഫലത്തിൽ, സംസ്ഥാനങ്ങൾക്ക് ആവശ്യമില്ലെങ്കിൽ ഒന്നും ഞങ്ങളിൽ നിന്ന് വാങ്ങേണ്ട ആവശ്യമില്ല. … ഓരോ സംസ്ഥാനത്തെയും പരിപാലിക്കാൻ ആവശ്യമായ സ്വകാര്യ ആശുപത്രികളുണ്ട് … ഒരു സംസ്ഥാനവും അവരുടെ പണം ഒന്നും ചെലവഴിക്കേണ്ടതില്ല.”
ചുരുക്കത്തിൽ, കൂടുതൽ വാക്സിനുകൾ 600 രൂപയ്ക്കും കുറവ് വാക്സിനുകൾ 400 രൂപയ്ക്കും വിൽക്കാനുള്ള ആഗ്രഹം പൂനവാല പരസ്യമായി പ്രകടിപ്പിക്കുകയായിരുന്നു. നേരത്തെ, വാക്സിനുകൾ 150 രൂപയ്ക്ക് വിൽക്കാൻ സർക്കാർ നിർബന്ധിക്കുന്നതിൽ അദ്ദേഹം നിരാശ പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്നു. ഒരു ഡോസിന് വില 1000 രൂപയായി നിശ്ചയിക്കണമെന്ന് അദ്ദേഹം ആവശ്യപ്പെട്ടിരുന്നു. സിഎൻബിസിടിവി 18 ന് നൽകിയ അഭിമുഖത്തിൽ സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾക്ക് വിൽക്കുന്ന ഡോസിന്റെ വില 600 രൂപയായി നിശ്ചയിക്കണമെന്ന് ആദ്യം ആഗ്രഹിച്ചിരുന്നുവെങ്കിലും ചില ചർച്ചകൾക്ക് ശേഷം ഇത് 400 രൂപയായി കുറയ്ക്കാൻ സമ്മതിക്കുകയായിരുന്നുവത്രേ. ദീർഘകാലാടിസ്ഥാനത്തിൽ സ്വകാര്യ ആശുപത്രികൾക്ക് അനുകൂലമായി സംസ്ഥാനങ്ങൾക്കെതിരായി ഈ കമ്പനികൾ വിവേചനം കാണിച്ചേക്കാമെന്ന ഭയത്തെ ഈ പ്രഖ്യാപിത ഉദ്ദേശ്യങ്ങളെല്ലാം സ്ഥിരീകരിക്കുന്നു. ഇതാണോ കാര്യക്ഷമത? ഇതാണോ ക്രിയാത്മകത? ഇതാണോ സുതാര്യത?