ഗീതാദേവി കെ.ടി

അസിസ്റ്റന്റ് പ്രൊഫസർ, രസതന്ത്രവിഭാഗം, ശ്രീനാരായണ കോളേജ് കണ്ണൂർ

ലൂക്ക – ആവർത്തനപ്പട്ടികയുടെ 150ാംവാർഷികത്തിന്റെ ഭാഗമായുള്ള ഒരു ദിവസം ഒരു മൂലകം (One day One Element) പംക്തി തുടരുന്നു. ഇന്ന് സിങ്ക് അഥവാ നാകത്തെ പരിചയപ്പടാം.

ആമുഖം

സിങ്ക് നമുക്കു ചുറ്റും എല്ലായിടത്തുമുണ്ട്: മനുഷ്യശരീരത്തിലെ ഓരോ കോശത്തിലും മണ്ണിലും നമ്മൾ കഴിക്കുന്ന ഭക്ഷണത്തിലും നാം ഉപയോഗിക്കുന്ന ഉൽപ്പന്നങ്ങളിലും (സൺബ്ലോക്ക്, ഓട്ടോമൊബൈൽ, സൗന്ദര്യവർദ്ധക വസ്തുക്കൾ, വിമാനങ്ങൾ, ഉപകരണങ്ങൾ, ശസ്ത്രക്രിയ ഉപകരണങ്ങൾ, സിങ്ക്  ലോസഞ്ചുകൾ).

ആവർത്തന പട്ടികയിലെ ഗ്രൂപ്പ് പന്ത്രണ്ടിലെ വെള്ളി–ചാരനിറത്തിലുള്ള ഒരു സംക്രമണ ലോഹമാണ് സിങ്ക് (പ്രതീകം Zn)) അഥവാ നാകം (“സ്പെൽട്ടർ” എന്നും വിളിക്കാറുണ്ട്) . 

സവിശേഷതകൾ

സിങ്ക് മിതമായ തരത്തിൽ രാസപ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഏർപ്പെടുന്നു. ഈർപ്പമുള്ള വായുവിന്റെ സാന്നിധ്യത്തിൽ ഓക്സീകരണത്തിനു വിധേയമായി കട്ടിയുള്ള ഓക്‌സൈഡ്‌ +,കാർബണേറ്റ് പാളി ഇതിന്റെ പുറത്തുരൂപം കൊള്ളുന്നു. അമ്ലങ്ങളുമായും ക്ഷാരങ്ങളുമായും മറ്റു അലോഹങ്ങളുമായും ഇത് രാസപ്രവർത്തനത്തിലേർപ്പെടുന്നു. സിങ്കിന്റെ ഇലക്ട്രോൺ വിന്യാസം [Ar]3d¹⁰4s² ആണ്.  സിങ്കിന്റെ പ്രധാന ഓക്സീകരണനില +2 ആണ്‌. +1 ഓക്സീകരണനില വളരെ അപൂർവമായും പ്രദർശിപ്പിക്കുന്നു. 100 °C മുതൽ 210 °C വരെ താപനിലയിൽ ഈ ലോഹം രൂപഭേദം വരുത്താവുന്ന രീതിയിൽ മൃദുവാണ്‌. വിവിധ രൂപങ്ങളിൽ ഇതിനെ മാറ്റിയെടുക്കാൻ സാധിക്കും. 210 °C നു മുകളിൽ ഇത് ദൃഢമാകുന്നു (brittle) വീണ്ടും ചൂടാക്കുമ്പോൾ പൊടിയായി മാറുന്നു. സിങ്കിന്റെ ദ്രവണാങ്കം (Melting point) 692.68 K ​(419.53 °C) ഉം തിളനില 1180 K ​(907 °C) ഉം  ആണ്. സിങ്ക് 100% പുനരുപയോഗം ചെയ്യാവുന്ന ഒരു ലോഹമാണ് .

ചരിത്രം

ജർമ്മൻ പദമായ ‘സിങ്ക്‘(Zenke) എന്നതിൽ നിന്നാണ് “സിങ്ക്” എന്ന പേര് ഉരുത്തിരിഞ്ഞത്. ഇത് പേർഷ്യൻ പദമായ ‘സിംഗ്‘ (കല്ല് എന്നർത്ഥം) എന്നതിൽ നിന്ന് ഉരുത്തിരിഞ്ഞതാകാം (Royal society of chemistry). ലോഹ രൂപത്തിൽ സിങ്ക് കണ്ടെത്തുന്നതിന് നൂറ്റാണ്ടുകൾക്ക് മുമ്പ്, അതിന്റെ അയിരുകൾ ഔഷധ ആവശ്യങ്ങൾക്കും പിച്ചള, സിങ്ക് സംയുക്തങ്ങൾ എന്നിവ നിർമ്മിക്കാനും  ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു. റോയൽ സൊസൈറ്റി ഓഫ് കെമിസ്ട്രിയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ ഈ ലോഹം 1746-ൽ ഒരു മൂലകമായി തിരിച്ചറിഞ്ഞു, പക്ഷേ 20 ബി.സിക്ക് മുമ്പ് ഗ്രീക്കുകാരും റോമാക്കാരും ഇത് ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു.  അയിരിൽ നിന്ന് വേർതിരിച്ചെടുക്കാൻ ആവശ്യമായതിനേക്കാൾ കുറഞ്ഞ താപനിലയിൽ ഇത് തിളച്ചുമറിയുന്നതിനാൽ പുരാതന സ്മെൽറ്റിംഗ് ടെക്നിക്കുകൾ സിങ്കിനെ വേർതിരിക്കാൻ ഉതകുന്നതായിരുന്നില്ല. 

സിങ്ക് ആദ്യമായി കണ്ടെത്തിയത് സംബന്ധിച്ച് കൃത്യമായ രേഖയില്ല. എ.ഡി 300 നും 500 നും ഇടയിൽ എഴുതിയതാണെന്ന് കരുതപ്പെടുന്ന ചരക സംഹിതയിൽ, ഓക്സിഡൈസ് ചെയ്യുമ്പോൾ പുഷ്പഞ്ചൻ ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്ന ഒരു ലോഹത്തെക്കുറിച്ചു പരാമർശിക്കുന്നു, ഇത് സിങ്ക് ഓക്സൈഡ് ആണെന്ന് കരുതുന്നു. ഇന്ത്യയിൽ 1374 ഓടെ സിങ്ക് തനതായ ഒരു ലോഹമായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടുവെന്ന് ഇന്റർനാഷണൽ സിങ്ക് അസോസിയേഷൻ (IZA) പറയുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ഉദയ്പൂരിനടുത്തുള്ള സവാറിലെ സിങ്ക് ഖനികൾ മൗര്യ കാലഘട്ടം മുതൽ സജീവമാണ്. എന്നിരുന്നാലും, ഇവിടെ ലോഹ സിങ്ക് ഉരുക്കുന്നത് എ.ഡി പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലാണ് തുടങ്ങിയതെന്ന് കരുതുന്നു. രാജസ്ഥാനിലെ സവാറിലെ ഒരു സിങ്ക് സ്മെൽറ്ററിൽ നിന്നുള്ള  മാലിന്യങ്ങൾ, 1100 മുതൽ 1500 വരെയുള്ള കാലയളവിൽ വലിയ അളവിൽ ഇത് ശുദ്ധീകരിച്ചിരുന്നതായി സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്നു. 1500 കളോടെ ചൈനയിൽ സിങ്ക് ശുദ്ധീകരണം വലിയ തോതിൽ നടപ്പാക്കി. ഇന്ത്യയിൽ നിന്നും ചൈനയിൽ നിന്നുമുള്ള ഇറക്കുമതിയിലൂടെയാണ് സിങ്ക് ആദ്യമായി യൂറോപ്പിൽ  അറിയപ്പെടുന്നത്.  1745 ൽ സ്വീഡൻ തീരത്ത് മുങ്ങിയ ഒരു ഈസ്റ്റ് ഇന്ത്യാ കമ്പനി കപ്പൽ ചൈനീസ് സിങ്കിന്റെ ചരക്ക് വഹിച്ചിരുന്നു.  വീണ്ടെടുക്കപ്പെട്ട ഇൻ‌ഗോട്ടുകളുടെ വിശകലനം അവ മിക്കവാറും ശുദ്ധമായ ലോഹമാണെന്ന് തെളിയിച്ചു.

1668-ൽ ഒരു ഫ്ലെമിഷ് മെറ്റലർജിസ്റ്റ് പി. മോറസ് ഡി റെസ്പോർ (P. M. de Respour) സിങ്ക് ഓക്സൈഡിൽ നിന്ന് ലോഹ സിങ്ക് വേർതിരിച്ചെടുത്തതായി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തു, എന്നാൽ യൂറോപ്പുകാരുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ ജർമ്മൻ രസതന്ത്രജ്ഞനായ ആൻഡ്രിയാസ് മാർഗ്രാഫ്(Andreas Sigismund Marggraf)  ആണ് 1746 ൽ ആദ്യമായി ശുദ്ധമായ സിങ്ക് ലോഹം കണ്ടെത്തിയത് (RSC). നിരവധി ഗവേഷകർ അതിനകം തന്നെ ഈ നേട്ടം പൂർത്തിയാക്കിയിട്ടുണ്ടെങ്കിലും, ഈ കണ്ടെത്തൽ വളരെ വിശദമായി മാർഗ്രാഫ്  റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തു . ഒരു ഇംഗ്ലീഷ് മെറ്റലർജിസ്റ്റ് വില്യം ചാമ്പ്യൻ (William Champion ) വർഷങ്ങൾക്കുമുമ്പ് സിങ്ക് വേർതിരിച്ചെടുക്കുന്ന പ്രക്രിയയ്ക്ക് പേറ്റന്റ് നേടിയിരുന്നു. 

ജൈവിക പ്രാധാന്യം

സസ്യങ്ങൾക്കും മനുഷ്യർക്കും മൃഗങ്ങൾക്കും അത്യാവശ്യമായ ഒരു മൈക്രോ ന്യൂട്രിയന്റാണ് സിങ്ക്. രോഗപ്രതിരോധ സംവിധാനത്തിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട പോഷകങ്ങളിലൊന്നാണിത്. ഇരുമ്പിനുശേഷം, നമ്മുടെ ശരീരത്തിൽ സ്വാഭാവികമായി കാണപ്പെടുന്ന രണ്ടാമത്തെ ഏറ്റവും സാധാരണമായ ട്രേസ് ലോഹമാണിത്. ശരീരത്തിലുടനീളമുള്ള കോശങ്ങളിൽ സിങ്ക് കാണപ്പെടുന്നു. എല്ലാ കോശങ്ങളിലെയും ജനിതക വസ്തുവായ പ്രോട്ടീനുകളും ഡിഎൻ‌എയും നിർമ്മിക്കാൻ ശരീരത്തിന് സിങ്ക് ആവശ്യമാണ്. ഗർഭാവസ്ഥയിലും ശൈശവാവസ്ഥയിലും കുട്ടിക്കാലത്തും ശരീരത്തിന് ശരിയായി വളരാനും വികസിക്കാനും സിങ്ക് ആവശ്യമാണ്. മുറിവുകളെ സുഖപ്പെടുത്താനും സിങ്ക് സഹായിക്കുന്നു, മാത്രമല്ല രുചിയും ഗന്ധവും  തിരിച്ചറിയാൻ ഇന്ദ്രിയങ്ങൾക്ക് ഇത് പ്രധാനമാണ്. രോഗപ്രതിരോധ പ്രവർത്തനം, വെളുത്ത രക്താണുക്കളുടെ രൂപീകരണം, ബീജസങ്കലനം, കോശവിഭജനം (സെൽ ഡിവിഷൻ) എന്നിവയ്ക്ക് സിങ്ക്  പ്രധാനമാണ്. പല മെറ്റലോഎൻസൈമുകളുടെയും ഉൾപ്രേരക (കാറ്റലറ്റിക്)  പ്രവർത്തനങ്ങളിലും സിങ്ക് പങ്കെടുക്കുന്നു.

മനുഷ്യശരീരം അമിതമായി സിങ്ക് ശേഖരിക്കാത്തതിനാൽ ഇത് ഭക്ഷണത്തിന്റെ ഭാഗമായി പതിവായി കഴിക്കണം. ചുവന്ന മാംസം, കോഴി, മത്സ്യം എന്നിവയാണ് സിങ്കിന്റെ സാധാരണ ഭക്ഷണ സ്രോതസ്സുകൾ. 

മനുഷ്യരിൽ സിങ്കിന്റെ കുറവ് വളരെ ഗുരുതരമാണ്. സിങ്ക് കുറവ് കുട്ടികളിലെ വിവിധ രോഗങ്ങൾക്കും മരണനിരക്ക് വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിനും കാരണമാകുന്നു. മുടികൊഴിച്ചിൽ, ചർമ്മ രോഗങ്ങൾ,  കുള്ളത്തം (dwarfism) എന്നറിയപ്പെടുന്ന മന്ദഗതിയിലുള്ള വളർച്ച, കാഴ്ചശക്തി കുറയൽ എന്നീ അവസ്ഥകൾക്കും കാരണമാകാം.

സിങ്കിന്റെ ലഭ്യത

ഭൂവൽക്കത്തിലെ ഏറ്റവും സമൃദ്ധമായ 24 –മത്തെ മൂലകമാണിത്. ഇതിന് അഞ്ച് സ്ഥിരതയുള്ള ഐസോടോപ്പുകളുണ്ട്: ⁶⁶Zn, ⁶⁷Zn, ⁶⁸Zn, and ⁷⁰Zn. ഏറ്റവും സമൃദ്ധമായത് ⁶⁴Zn ആണ്. സിങ്ക് സൾഫൈഡ് (സ്ഫാലറൈറ്റ് അല്ലെങ്കിൽ സിങ്ക് ബ്ലെൻഡ് അല്ലെങ്കിൽ നാകഗന്ധകം-Sphalerite), സിങ്ക് കാർബണേറ്റ് (കാലാമൈൻ അല്ലെങ്കിൽ സ്മിത്‌സോണൈറ്റ് (Smithsonite) എന്നിവയാണ് ഏറ്റവും സാധാരണമായ സിങ്ക് അയിരുകൾ.

ചൈന, ഓസ്‌ട്രേലിയ, പെറു എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് ഇതിൻറെ പ്രധാന ഖനന മേഖലകൾ.

ഉപയോഗങ്ങൾ 

സിങ്ക്,  അതിൻറ ലോഹ സങ്കരങ്ങൾ, സംയുക്തങ്ങൾ എന്നിവയ്ക്ക് ദൈനംദിന  ജീവിതത്തിൽ    അനവധി ഉപയോഗങ്ങൾ ഉണ്ട്.

1.ലോഹ  സംരക്ഷണം

സിങ്കിന്റെ ഒരു പ്രധാന ഗുണം തുരുമ്പു പ്രതിരോധിക്കാനുള്ള കഴിവാണ്. പ്രതിവർഷം ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്ന 12 ദശലക്ഷം ടൺ ലോഹത്തിന്റെ പകുതിയോളം ഗാൽവനൈസേഷനിലേക്കാണ് പോകുന്നത്. തുരുമ്പെടുക്കുന്നതിനെ തടയുന്ന ഒരു സംരക്ഷണ ആവരണം (കോട്ടിംഗ്) സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനായി ഇരുമ്പ് അല്ലെങ്കിൽ ഉരുക്ക്, ഉരുകിയ സിങ്ക് കൊണ്ട് പൊതിയുന്ന പ്രക്രിയയാണ് ഗാൽവാനൈസിംഗ്.  സിങ്ക് ഇരുമ്പിനേക്കാൾ (അല്ലെങ്കിൽ ഉരുക്കിനേക്കാൾ) കൂടുതൽ പ്രവർത്തനക്ഷമം ആയതുകൊണ്ട്  സിങ്ക്  ഓക്സിഡൈസ് ചെയ്യപ്പെടുകയും, ഓക്സൈഡിന്റെയും കാർബണേറ്റിന്റെയും ഒരു സംരക്ഷിത ഉപരിതല പാളി രൂപം കൊള്ളുകയും ചെയ്യും.

സിങ്കിന്റെ ആപേക്ഷിക പ്രതിപ്രവർത്തനവും സ്വയം ഓക്സീകരിക്കാനുള്ള കഴിവും ഇതിനെ കാഥോഡിക് സംരക്ഷണത്തിലെ കാര്യക്ഷമമായ ആനോഡാക്കി (sacrificial anode) മാറ്റുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, സിങ്കിൽ നിന്ന് നിർമ്മിച്ച ആനോഡുകൾ പൈപ്പിലേക്ക് ബന്ധിപ്പിക്കുന്നതിലൂടെ കുഴിച്ചിട്ട പൈപ്പ്ലൈനിന്റെ കാഥോഡിക് പരിരക്ഷ നേടാനാകും. ഉരുക്ക് പൈപ്പ്ലൈനിലേക്ക് വൈദ്യുത പ്രവാഹം കടന്നുപോകുമ്പോൾ സിങ്ക് പതുക്കെ നശിച്ച് ആനോഡ് (നെഗറ്റീവ് ടെർമിനസ്) ആയി പ്രവർത്തിക്കുന്നു.

2. ബാറ്ററികൾ

-0.76 വോൾട്ട് സ്റ്റാൻഡേർഡ് ഇലക്ട്രോഡ് potential ഉള്ള സിങ്ക് ബാറ്ററികൾക്കുള്ള ആനോഡ് മെറ്റീരിയലായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. സിങ്ക്–കാർബൺ, സിങ്ക്–ക്ലോറൈഡ്, സിങ്ക്–എയർ , സിങ്ക്–ആൽക്കലൈൻ എന്നിവ ഉൾപ്പെടെ നിരവധി തരം സിങ്ക് ബാറ്ററികളുണ്ട്.

3. ലോഹ സങ്കരങ്ങൾ

സിങ്ക് ഉൽപാദനത്തിന്റെ ഏകദേശം 17%   ലോഹ സങ്കരങ്ങൾ ആയ പിച്ചളയുടെയും വെങ്കലത്തിന്റെയും  നിർമ്മാണത്തിന് വേണ്ടിയാണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത് . കൂടാതെ നിക്കൽ സിൽവർ, അലുമിനിയം സോൾഡർ തുടങ്ങിയലോഹ സങ്കരങ്ങളിലും സിങ്ക് ഉപയോഗിക്കുന്നു.

പിച്ചള -ചെമ്പ്, സിങ്ക് എന്നിവയുടെ സങ്കരമാണ് പിച്ചള. പിച്ചള ചെമ്പിനേക്കാൾ മൃദുവും ശക്തവുമാണ്, മാത്രമല്ല മികച്ച തുരുമ്പു പ്രതിരോധശേഷിയുമുണ്ട്. പൈപ്പ് ഫിറ്റിംഗുകൾ, ആഭരണങ്ങൾ, ട്യൂബുകൾ,  സംഗീത ഉപകരണങ്ങൾ എന്നിവയുൾപ്പെടെ നിരവധി ഇനങ്ങൾ പിച്ചള കൊണ്ടാണ് നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്.

4. ഭക്ഷണത്തിലും മരുന്നിലും 

ഭക്ഷ്യ  പരിപൂരകങ്ങളായ (food suppliment) മിക്ക ധാതു അനുബന്ധങ്ങളിലും (mineral suppliment) സിങ്ക് ഓക്സൈഡ്, സിങ്ക് അസറ്റേറ്റ് അല്ലെങ്കിൽ സിങ്ക് ഗ്ലൂക്കോണേറ്റ് പോലുള്ള രൂപങ്ങളിൽ സിങ്ക് ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. സിങ്ക് സാധാരണയായി ഒരു ആന്റിഓക്‌സിഡന്റായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. സിങ്ക്   സംയുക്തങ്ങൾ  അടങ്ങിയ   മരുന്ന് ആണ് കുട്ടികൾക്കിടയിലെ വയറിളക്കത്തെ ചികിത്സിക്കുന്നതിനുള്ള ഏറ്റവും  ലളിതവും ചെലവുകുറഞ്ഞതും  ആയി ഇപ്പോഴും  ഉപയോഗിക്കുന്നത്. വയറിളക്ക സമയത്ത് ശരീരത്തിൽ സിങ്ക് കുറയുന്നു.

മസ്തിഷ്ക വികാസത്തിലും മാനസികാവസ്ഥ (എംഡിഡി, ബിഡി), പല ന്യൂറോളജിക്കൽ ഡിസോർഡേഴ്സ് എന്നിവയിലും സിങ്കിന് പങ്കുണ്ട്. അതിനാൽ, സിങ്ക് ഉപയോഗിച്ചുള്ള ചികിത്സ ന്യൂറോണൽ രോഗങ്ങൾക്ക് ഗുണം ചെയ്യും.

5. മറ്റ് നിത്യോപയോഗ വസ്തുക്കൾ

സൗന്ദര്യ സംരക്ഷണ  വസ്തുക്കളിൽ സിങ്ക്   സംയുക്തങ്ങൾ ഒരു  പ്രധാന ഘടകമാണ്. ഉദാഹരണത്തിന് സൺസ്ക്രീൻ ചർമ്മ ലേപനങ്ങളിൽ സിങ്ക് ഓക്സൈഡ് ഉപയോഗിക്കുന്നു, വായ്‌നാറ്റം തടയാൻ ടൂത്ത് പേസ്റ്റുകളിലും മൗത്ത് വാഷുകളിലും  സിങ്ക് സംയുക്തങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കുന്നു, താരൻ തടയാൻ സിങ്ക് പൈറിത്തിയോൺ ഷാമ്പൂകളിൽ വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കുന്നു.

6. ഓർഗാനോമെറ്റാലിക് സംയുക്തങ്ങൾ

1849 ൽ സർ എഡ്വേർഡ് ഫ്രാങ്ക്ലാന്റ് (Sir Edward Frankland) സിങ്ക് ആൽക്കൈലുകൾ കണ്ടെത്തി. ആദ്യത്തെ ഓർഗാനോമെറ്റാലിക് സംയുക്തങ്ങൾ ഇവയല്ലെങ്കിലും ഓർഗാനോമെറ്റാലിക് കെമിസ്ട്രിയുടെ തുടക്കമായി ഇത് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഓർഗാനോസിങ്ക് സംയുക്തങ്ങൾ കണ്ടെത്തിയതുമുതൽ, സിങ്കിന്റെ ഓർഗാനോമെറ്റാലിക് കെമിസ്ട്രി ശ്രദ്ധേയമായ മുന്നേറ്റം നടത്തി, ഓർഗാനോസിങ്ക് സ്പീഷിസുകൾ ജൈവ രസതന്ത്രജ്ഞർക്ക് അവശ്യ ഉപകരണങ്ങളായി മാറി.

7. മറ്റ് വ്യാവസായിക ഉപയോഗങ്ങൾ

പെയിന്റ്, റബ്ബർ, സൗന്ദര്യവർദ്ധക വസ്തുക്കൾ, ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽസ്, പ്ലാസ്റ്റിക്, മഷി, സോപ്പുകൾ, ബാറ്ററികൾ, തുണിത്തരങ്ങൾ, ഇലക്ട്രിക്കൽ ഉപകരണങ്ങൾ തുടങ്ങി നിരവധി ഉൽപ്പന്നങ്ങളുടെ നിർമ്മാണത്തിൽ സിങ്ക് ഓക്സൈഡ് വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. തിളങ്ങുന്ന പെയിന്റുകൾ, ഫ്ലൂറസെന്റ് ലൈറ്റുകൾ, എക്സ്–റേ സ്ക്രീനുകൾ എന്നിവ നിർമ്മിക്കുന്നതിന് സിങ്ക് സൾഫൈഡ് ഉപയോഗിക്കുന്നു.

മോഡൽ റോക്കറ്റുകളിൽ സിങ്ക് പൊടി ചിലപ്പോൾ ഒരു പ്രൊപ്പല്ലന്റായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. 70% സിങ്കും 30% സൾഫർ പൊടിയും ചേർത്ത മിശ്രിതം കത്തിക്കുമ്പോൾ ശക്തമായ(വയലന്റ്) രാസപ്രവർത്തനം നടക്കുന്നു. ഇത് വലിയ അളവിൽ ചൂടുള്ള വാതകം, ചൂട്, വെളിച്ചം എന്നിവ സൃഷ്ടിച്ചുകൊണ്ട് സിങ്ക് സൾഫൈഡ് ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നു.

കാർഷികകുമിൾനാശിനികളായി സിങ്ക് ഡിത്തിയോകാർബമേറ്റ് കോംപ്ലക്സുകൾ ഉപയോഗിക്കുന്നു. സിങ്ക് നാഫ്തെനേറ്റ് മരം(WOOD) സംരക്ഷണത്തിനായി ഉപയോഗിക്കുന്നു.

ദോഷ ഫലങ്ങൾ 

നല്ല ആരോഗ്യത്തിന് സിങ്ക് അത്യാവശ്യമാണെങ്കിലും അധിക സിങ്ക് ദോഷകരമാണ്: അത് ചെമ്പ്, ഇരുമ്പ്  എന്നിവയുടെ ആഗിരണം തടയുന്നു . സിങ്ക് വിഷാംശം നിശിതവും(Acute) വിട്ടുമാറാത്തതുമായ(Chronic) ഫലങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കും. സിങ്ക് ലോഹം അടങ്ങിയ ഉൽപന്നങ്ങൾ ആകസ്മികമായി കഴിക്കുന്നതിലൂടെ, ലോഹം ഗ്യാസ്ട്രിക് ജ്യൂസുമായി പ്രതിപ്രവർത്തിക്കുകയും ദഹനനാളത്തെ നശിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. 

വ്യാവസായിക ഉത്പാദനം

 സിങ്ക് അയിരുകൾ ശുദ്ധമായ സിങ്കാക്കി മാറ്റുന്ന പ്രക്രിയയാണ് സിങ്ക് സ്മെൽറ്റിംഗ് . കുറഞ്ഞ തിളനില ആയതിനാൽ സിങ്ക് ഉരുക്കുന്നത് വളരെ ബുദ്ധിമുട്ടാണ്. ലോഹങ്ങൾ ഉരുകാൻ സാധാരണയായി ഉപയോഗിക്കുന്ന താപനിലയിൽ സിങ്ക് ഒരു വാതകമാണ്. അത് ചൂളയിൽ നിന്ന് പുറന്തള്ളുന്ന (flu gases) മറ്റു വാതകങ്ങൾക്കൊപ്പം നഷ്ടമാകുന്നത്   തടയാൻ പ്രത്യേക നടപടികൾ സ്വീകരിക്കേണ്ടതാണ്.

ആദ്യമായി സ്പാലറൈറ്റിൽ നിന്ന് ഫ്രോത്ത് ഫ്ലോട്ടേഷൻ രീ തി പയോഗിച്ച് സിങ്ക് സൾഫൈഡ് വേർതിരിക്കുന്നു. ഓക്സിജന്റെ സാന്നിധ്യത്തിൽ ചൂടാക്കി ഇതിനെ സിങ്ക് ഓക്സൈഡ് ആക്കി മാറ്റുന്നു(roasting). രാസപ്രവർത്തനങ്ങൾ ഇപ്രകാരമാണ്:

ഇതിൽനിന്നും സിങ്ക് ലോഹം വേർതിരിക്കാൻ രണ്ട് രീതികളുണ്ട്:

1.വൈദ്യുതവിശ്ലേഷണ പ്രക്രിയ

വൈദ്യുതവിശ്ലേഷണ പ്രക്രിയ പൈറോമെറ്റലർജിക്കൽ പ്രക്രിയയെക്കാൾ വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നു.  വൈദ്യുതവിശ്ലേഷണ പ്രക്രിയയിൽ 4 ഘട്ടങ്ങളുണ്ട്: ലീച്ചിംഗ്, ശുദ്ധീകരണം, വൈദ്യുതവിശ്ലേഷണം, ഉരുകൽ, കാസ്റ്റിംഗ്. താപനില, നിലവിലെ സാന്ദ്രത  തുടങ്ങിയ അവസ്ഥകൾ ക്രമീകരിച്ചുകൊണ്ട് വളരെ ഉയർന്ന പ്യൂരിറ്റി സിങ്ക് (99.995% ശുദ്ധമായത്) നിർമ്മിക്കാൻ കഴിയും.

2.പൈറോമെറ്റലർജിക്കൽ പ്രക്രിയ

കാർബൺ ഉപയോഗിച്ച് സിങ്ക് ഓക്സൈഡിനെ നിരോക്സീകരണം ചെയ്യുന്നു.  തുടർന്ന് കാർബൺ മോണോക്സൈഡിന്റെ അന്തരീക്ഷത്തിൽ നിന്ന് ലോഹ സിങ്ക് വാറ്റിയെടുക്കുന്നു. ചൂളയിൽ നിന്നുള്ള സിങ്കിൽ 1-1.3% ഈയം (lead) അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു.  വാറ്റിയെടുക്കൽ പ്രക്രിയയിലൂടെ 99.95% പരിശുദ്ധി കൈവരിക്കാനാകും. പ്രതിവർഷം ഉപയോഗിക്കുന്ന സിങ്കിന്റെ 35% , സിങ്ക് പൂശിയ ഉരുക്കിൽ നിന്നും റീസൈക്കിൾ ചെയ്തെടുക്കുന്നതാണ്.

Happy

1 100 %

Sad

0 0 %

Excited

0 0 %

Sleepy

0 0 %

Angry

0 0 %

Surprise

0 0 %