ലോക ബ്രയോഫൈറ്റ് ദിനം സെപ്തംബർ 9 ന് ആഘോഷിക്കുന്നു, ബ്രയോഫൈറ്റുകളെക്കുറിച്ചുള്ള അവബോധം വളർത്തുന്നതിനും അറിവ് പങ്കിടുന്നതിനുമായാണ് ഈ ദിനം ആചരിക്കുന്നത്. പായലുകൾ, ലിവർവോർട്ട്സ്, ഹോൺവോർട്ട്സ് എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സസ്യങ്ങളുടെ ഗ്രൂപ്പാണിത്. ജലം നിലനിർത്തൽ, മണ്ണിന്റെ രൂപീകരണം, വിവിധ ജീവജാലങ്ങൾക്ക് ആവാസ വ്യവസ്ഥ എന്നിവയിൽ ഈ സസ്യങ്ങൾ നിർണായക പങ്ക് വഹിക്കുന്നു
മോസസ്, ലിവർവോർട്ട്സ്, ഹോൺവോർട്ട്സ് എന്നിവയുടെ അനൗപചാരിക ഗ്രൂപ്പിൻ്റെ പേരാണ് ബ്രയോഫൈറ്റുകൾ. അവ നോൺ-വാസ്കുലർ സസ്യങ്ങളാണ്, അതിനർത്ഥം അവയ്ക്ക് വേരുകളോ സൈലം, ഫ്ലോയം എന്നീ സംവഹനകലകളോ ഇല്ല, പകരം അവയുടെ ഉപരിതലത്തിലൂടെ വായുവിൽ നിന്ന് വെള്ളവും പോഷകങ്ങളും ആഗിരണം ചെയ്യുന്നു (ഉദാഹരണത്തിന്, അവയുടെ ഇലകൾ). അവയിൽ ഭൂരിഭാഗവും ഏതാനും സെൻ്റീമീറ്റർ ഉയരത്തിൽ മാത്രമേ വളരുന്നുള്ളൂ, വേരുകൾ ആവശ്യമില്ലാത്തതിനാൽ, പാറകളുടെ ഉപരിതലം, ഭിത്തികൾ, നടപ്പാത മുതലായവയുടെ ഉപരിതലം പോലെ മറ്റ് സസ്യങ്ങൾക്ക് വളരാൻ കഴിയാത്ത സ്ഥലങ്ങളിൽ അവ വളരും.
നനഞ്ഞതും തണലുള്ളതുമായ അന്തരീക്ഷത്തിലാണ് ബ്രയോഫൈറ്റുകൾ വളരുന്നത്. എന്നാൽ മരുഭൂമികൾ മുതൽ ആർട്ടിക് പ്രദേശങ്ങൾ വരെയുള്ള വൈവിധ്യമാർന്നതും അങ്ങേയറ്റത്തെ ആവാസ വ്യവസ്ഥകളിൽ പോലും ഇവയെ കാണാം. ആഗോളതലത്തിൽ ഏകദേശം 11,000 മോസ് സ്പീഷീസുകളും 7,000 ലിവർവോർട്ടുകളും 220 ഹോൺവോർട്ടുകളും ഉണ്ട്.
ഭൗമചരിത്രത്തിൽ 350 കോടിയോളം വർഷങ്ങൾക്കുമുമ്പ് ഡിവോണിയൻ കാലഘട്ടത്തിലാണിവ രൂപപ്പെട്ടത്. മോസ്സുകൽക്കുമുൻപ് ലിവർവേർട്ട് എന്ന വിഭാഗം സസ്യങ്ങൾ രൂപപ്പെട്ടു. ഏകദേശം 960 ജീനസ്സുകളിലായി ഇരുപത്തിഅയ്യായിരത്തോളം ജീവജാലങ്ങൾ ഈ വിഭാഗത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. പരന്ന, ഫോർക്കിന്റെ ആകൃതിയിൽ വിഭജിച്ചിരിക്കുന്ന താലസ് എന്ന ശരീരമാണ് ഇവയ്ക്കുള്ളത്. അടിവശത്ത് പ്രാഥമികവേരുകൾ അഥവാ റൈസോയിഡുകൾ കാണപ്പെടുന്നു. നനവുള്ള പ്രതലത്തിൽ പറ്റിച്ചേർന്നിരിക്കാനും ആഹാരവസ്തുക്കൾ ആഗിരണം ചെയ്യാനും സഹായിക്കുന്നു. താലസിന് പ്രകാശസംശ്ലേഷണ ശേഷിയുണ്ട്. മോസുകൾക്ക് വേര്, കാണ്ഡം, ഇല ഇങ്ങനെ വികസിതശരീരഘടനയാണുള്ളത്.
പൂക്കളില്ലാത്തതിനാൽ, ബ്രയോഫൈറ്റുകൾ വിത്തുകൾക്ക് പകരം ബീജങ്ങൾ വഴിയാണ് പ്രജനനം നടത്തുന്നത്. അവയ്ക്ക് ആയിരക്കണക്കിന് ബീജങ്ങൾ ഉത്പാദിപ്പിക്കാൻ കഴിയും, അവ കാറ്റിനെ വാഹകരായി ഉപയോഗിച്ച് ചിതറി തെറിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അതിൽ തന്നെ ചില സസ്യ ബീജങ്ങളുടെവ്യാപന ശേഷി അവിശ്വസനീയമാണ്: അവയുടെ മറ്റ് രാജ്യങ്ങളിലും ഭൂഖണ്ഡങ്ങളിലും പോലും എത്തുന്നു. പരിണാമ ചരിത്രത്തിലെ ആദ്യകാല സസ്യങ്ങൾ ഭൗമാന്തരീക്ഷം കീഴടക്കുന്നതിൽ എങ്ങനെ വിജയിച്ചു എന്നതിന്റെ രഹസ്യം ബ്രയോഫൈറ്റുകൾക്ക് വെളിപ്പെടുത്താൻ കഴിയും.
ഇപ്പോഴും, ബ്രയോഫൈറ്റുകളുടെ നിലവിലുള്ള എല്ലാ ഇനങ്ങളും പരിണാമപരമായി വളരെ പ്രായം കുറഞ്ഞവയാണ്, അതിനർത്ഥം പലതും അപ്രത്യക്ഷമാവുകയും അവയുടെ പിൻഗാമികൾ പരിണമിക്കുകയും ചെയ്തു എന്നാണ്. ബ്രയോഫൈറ്റുകളെ “സസ്യരാജ്യത്തിലെ ഉഭയജീവികൾ” എന്ന് വിളിക്കുന്നു. വളർച്ചയ്ക്കും ബീജസങ്കലനപ്രക്രിയയ്ക്കും ഈർപ്പം ആവശ്യമായ ഇവയുടെ പ്രത്യുൽപാദന സവിശേഷതയാണ് ഉഭയജീവിതശൈലി പിന്തുടരുന്നത്.