1938 ജൂലൈ 19 ന് ഇന്ത്യയിലെ കോലാപ്പൂരിൽ ഒരു പണ്ഡിത കുടുംബത്തിലാണ് നാർലിക്കർ ജനിച്ചത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിതാവ്, വിഷ്ണു വാസുദേവ് നാർലിക്കർ, ഗണിതശാസ്ത്രജ്ഞനും സൈദ്ധാന്തിക ഭൗതികശാസ്ത്രജ്ഞനുമായിരുന്നു. അദ്ദേഹം വാരണാസിയിലെ ബനാറസ് ഹിന്ദു സർവകലാശാലയിൽ പ്രൊഫസറും ഗണിതശാസ്ത്രവിഭാഗം മേധാവിയുമായി സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. അമ്മ സുമതി നാർലിക്കർ സംസ്കൃത പണ്ഡിതയായിരുന്നു.
ജയന്ത് വിഷ്ണു നാർലിക്കർ തന്റെ പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസം ബനാറസ് ഹിന്ദു സർവ്വകലാശാലയുടെ കാമ്പസിലായിരുന്നു. തുടർന്ന് ഉപരിപഠനത്തിനായി കേംബ്രിഡ്ജിലേക്ക് പോയി (1957). ഗണിതശാസ്ത്ര ട്രൈപ്പോസിൽ ശ്രദ്ധേയനായ നർലിക്കർ, സ്റ്റാർ റാംഗ്ലറും ടൈസൺ മെഡലിസ്റ്റും ആയിത്തീർന്നു. തുടർന്ന് പ്രശസ്ത ശാസ്ത്രജ്ഞൻ ഫ്രെഡ് ഹോയ്ലിന്റെ മാർഗനിർദേശപ്രകാരം പ്രവർത്തിക്കുകയും പിഎച്ച്ഡി നേടുകയും ചെയ്തു (1963), സ്മിത് പ്രൈസും കിംഗ്സ് കോളേജിന്റെ ഫെല്ലോഷിപ്പും നേടി. ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് തിയററ്റിക്കൽ അസ്ട്രോണമിയിൽ സ്ഥാപക ഫാക്കൽറ്റി അംഗമായി (1966) ചേർന്ന അദ്ദേഹം, ഇന്ത്യയിൽ തിരിച്ചെത്തിയ ശേഷം 1972-ൽ മുംബൈയിലെ ടാറ്റ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ഫണ്ടമെന്റൽ റിസർച്ചിൽ (TIFR) പ്രൊഫസറായി. പൂനെയിലെ ഇന്റർ-യൂണിവേഴ്സിറ്റി സെന്റർ ഫോർ അസ്ട്രോണമി ആൻഡ് ആസ്ട്രോഫിസിക്സിന്റെ (IUCAA) സ്ഥാപക ഡയറക്ടർ ആയിരുന്ന (1989-2003) അദ്ദേഹം അവിടെ എമറിറ്റസ് പ്രൊഫസറായി ജോലി തുടരുന്നു.
അക്കാദമിക്, ഗവേഷണ നേട്ടങ്ങൾ
നാർലിക്കർ ജ്യോതിശാസ്ത്രത്തിലും പ്രപഞ്ചശാസ്ത്രത്തിലും വൈദഗ്ദ്ധ്യം നേടിയിട്ടുണ്ട്. കേംബ്രിഡ്ജിലെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഗവേഷണ പ്രവർത്തനങ്ങൾ പ്രപഞ്ചത്തിന്റെ ഒരു പ്രായോഗിക സിദ്ധാന്തമായി സ്ഥിരതയുള്ള അവസ്ഥ സിദ്ധാന്തം (Steady state theory) വികസിപ്പിക്കുന്നതിലും ഇലക്ട്രോഡൈനാമിക്സിനും ഗുരുത്വാകർഷണത്തിനും ഉള്ള ഒരു സമീപനത്തെക്കുറിച്ചും ആയിരുന്നു. ഗുരുത്വാകർഷണത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഹോയ്ലിനൊപ്പമുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഇന്ന് ഹോയ്ൽ-നാർലിക്കർ ഗുരുത്വാകർഷണ സിദ്ധാന്തം എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ഈ സിദ്ധാന്തം മാക്കിന്റെ തത്വവും സാമാന്യ ആപേക്ഷികതയും തമ്മിൽ ദീർഘകാലമായി അന്വേഷിക്കുന്ന ഒരു ബന്ധം സ്ഥാപിക്കുകയും പിന്നീട് നിരീക്ഷിച്ച അസാധാരണമായ ചുവപ്പ് ഷിഫ്റ്റുകൾ വിശദീകരിക്കാൻ നാർലിക്കർ അത് സ്വീകരിക്കുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ പിന്നീട് മഹാസ്ഫോടന സിദ്ധാന്തത്തിന് അനുകൂലമായ ധാരാളം തെളിവുകൾ വന്നതോടെ ഈ സിദ്ധാന്തത്തിന് പ്രസക്തി കുറഞ്ഞു.
TIFR-ൽ അദ്ദേഹം പ്രശസ്തനായ ഒരു സൈദ്ധാന്തിക ജ്യോതിശാസ്ത്ര ഗ്രൂപ്പ് സ്ഥാപിച്ചു. ഗ്രാവിറ്റേഷൻ ലെൻസിങ് വഴി ക്വാസറുകളിലെ സൂപ്പർ ലൂമിനൽ ചലനങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള വിശദീകരണത്തിൽ ചിത്രയുമായി 1978-ൽ അദ്ദേഹം നടത്തിയ പ്രവർത്തനങ്ങൾ ശ്രദ്ധേയമായിരുന്നു. 1977-ൽ, നാർലിക്കർ ഗുരുത്വാകർഷണത്തിന്റെ കൺഫോമൽ ക്വാണ്ടൈസേഷൻ ഗവേഷണം ആരംഭിച്ചു, ഇത് ക്വാണ്ടം പ്രപഞ്ചശാസ്ത്രത്തിലെ (quantum cosmology) സ്ഥലകാല ഏകത്വം (spacetime singularity) ഒഴിവാക്കുന്നതിലേക്ക് നയിച്ചു. 1993-ൽ, ഹോയ്ലിയും ജെഫ്രി ബർബിഡ്ജും ചേർന്ന് മഹാവിസ്ഫോടന പ്രപഞ്ചശാസ്ത്രത്തിന് ബദൽ നിർദ്ദേശിച്ചു, ഇത് ക്വാസി-സ്റ്റെഡി സ്റ്റേറ്റ് കോസ്മോളജി എന്നറിയപ്പെടുന്നു. പ്രശസ്ത ശാസ്ത്രജ്ഞൻ താണു പത്മനാഭൻ ഉൾപ്പടെ 12 വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് പിഎച്ച്ഡിക്ക് അദ്ദേഹം വഴികാട്ടി.
മറ്റ് സംഭാവനകൾ
ജ്യോതിശാസ്ത്രത്തിലും ജ്യോതിർ ഭൗതികത്തിലും ഒരു റിസോഴ്സ് സെന്ററായി പൂനെയിൽ IUCAA എന്ന അന്താരാഷ്ട്രതലത്തിൽ അറിയപ്പെടുന്ന സ്ഥാപനം സ്ഥാപിച്ചതിന്റെ ബഹുമതി ജയന്ത് നാർലിക്കറിനാണ്. തന്റെ ലേഖനങ്ങൾ, പുസ്തകങ്ങൾ, ടെലിവിഷൻ പരിപാടികൾ, സയൻസ് സിനിമകൾ തുടങ്ങിയവയിലൂടെ ഒരു സയൻസ് കമ്മ്യൂണിക്കേറ്റർ എന്ന നിലയിൽ അദ്ദേഹം തനിക്കായി ഒരു ഇടം സൃഷ്ടിച്ചു. വിദ്യാഭ്യാസവും സംസ്കാരവും സംബന്ധിച്ച ഇൻഡോ-യുഎസ് സബ്കമ്മീഷനിലും (1985-89) സയൻസ് അഡ്വൈസറിയിലും അദ്ദേഹം സേവനമനുഷ്ഠിച്ചിട്ടുണ്ട്.
പുരസ്കാരങ്ങളും ബഹുമതികളും
പ്രൊഫസർ നാർലിക്കറിന് തന്റെ ഗവേഷണ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കും ശാസ്ത്രത്തിന്റെ ജനകീയവൽക്കരണത്തിനും നിരവധി അവാർഡുകൾ ലഭിച്ചു, പ്രത്യേകിച്ചും INSA യുടെ വൈനു ബാപ്പു അവാർഡ്, SS ഭട്നാഗർ അവാർഡ്, MP ബിർള അവാർഡ്, ഫ്രഞ്ച് ജ്യോതിശാസ്ത്ര സൊസൈറ്റിയുടെ ജാൻസൻ മെഡൽ, INSA യുടെ ഇന്ദിരാഗാന്ധി അവാർഡ്, യുനെസ്കോയുടെ കലിംഗ അവാർഡ്. ഇന്ത്യൻ അക്കാദമി ഓഫ് സയൻസസ്, ബാംഗ്ലൂർ, നാഷണൽ അക്കാദമി ഓഫ് സയൻസസ് (ഇന്ത്യ), അലഹബാദ്, അക്കാദമി ഓഫ് സയൻസസ് ഫോർ ഡെവലപ്പിംഗ് വേൾഡ് (TWAS) എന്നിവയുടെ ഫെലോ ആയി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. IAU-യുടെ (1994-97) കോസ്മോളജി കമ്മീഷൻ പ്രസിഡന്റുമായിരുന്നു.