ഡോ.സി.ജോർജ്ജ് തോമസ്

മുൻ അധ്യക്ഷൻ, കേരള സംസ്ഥാന ജൈവവൈവിധ്യ ബോർഡ്

ലൂക്ക എഡിറ്റോറിയൽ ബോർഡ് അംഗം, ചെയർപേഴ്സൺ, പരിസര വിഷയസമിതി, കേരള ശാസ്ത്രസാഹിത്യ പരിഷത്ത്

• Facebook
• Email

ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ ആഭിമുഖ്യത്തിൽ എല്ലാ വർഷവും ജൂൺ 5ന് ആചരിക്കുന്ന ഒന്നാണ് ലോക പരിസ്ഥിതിദിനം. 2018 ലും, 2023 ലും, ഇപ്പോഴിതാ 2025 ലും ‘പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തെ തോൽപ്പിക്കുക’ (beat plastic pollution) എന്നർത്ഥം വരുന്ന പ്രമേയങ്ങളാണ് സ്വീകരിച്ചത്.  2024 ലെ ലോക ഭൌമദിനത്തിനും പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണ പ്രതിസന്ധിയെ ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്ന ‘ഭൂമിയും പ്ലാസ്റ്റിക്കുകളും തമ്മിൽ’ (planet vs plastic) എന്ന വിഷയമായിരുന്നു. ഈ വർഷത്തെ  പരിസ്ഥിതി ദിനാചരണം ലോകത്തുനിന്ന് പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണം അവസാനിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ആഗോള ഉടമ്പടിയിൽ ആശാവഹമായ പുരോഗതി കൈവരിക്കുന്നതിനിടെയാണ് എന്നത് പ്രത്യേകം സ്മരണീയമാണ്. ഐക്യരാഷ്ട്ര സഭയുടെ പരിസ്ഥിതി പ്രോഗ്രാം (UNEP) നേതൃത്വം വഹിക്കുന്ന, എല്ലാവരും പ്രതീക്ഷയോടെ നോക്കിയിരിക്കുന്ന, ഈ ഉടമ്പടിയോടുള്ള പ്രതിബദ്ധത സൂചിപ്പിക്കാൻ കൂടിയാണ് 2025 ലും ‘പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തെ തോൽപ്പിക്കുക’ (beat plastic pollution) എന്ന പ്രമേയം സ്വീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. 

പ്ലാസ്റ്റിക്കിന് വിലപ്പെട്ട ധാരാളം ഉപയോഗങ്ങളുണ്ടെങ്കിലും, ഇവയുടെ ഭീമമായി വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന  ഉപയോഗം ഗുരുതരമായ പാരിസ്ഥിതിക, സാമൂഹിക, സാമ്പത്തിക, ആരോഗ്യ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾക്ക് കാരണമാകുന്നുണ്ട്. പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യങ്ങൾ പരിസ്ഥിതിയിലേക്ക് ഒഴുകുന്നത് തടയുന്നതിനുള്ള മാർഗങ്ങളിലാണ് പ്രചാരണ പരിപാടികൾ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നത്. പ്ലാസ്റ്റിക് ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നതിലും, ഉപയോഗിക്കുന്നതിലും, സംസ്കരിക്കുന്നതിലുമുള്ള രീതികളിൽ  മാറ്റം വരുത്തേണ്ടതുണ്ട്. ഒറ്റത്തവണ മാത്രം ഉപയോഗിക്കുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള മലിനീകരണം തടയുക, പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ കൂടുതൽ കാലം നിലനിൽക്കുന്നതിനായി പുനർരൂപകൽപ്പന ചെയ്യുക തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങൾ ഇതിൽ പ്രധാന്യമർഹിക്കുന്നു.  അവബോധവും ഇടപെടലും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനായി #BeatPlasticPollution എന്ന ഹാഷ്‌ടാഗ് ഉപയോഗിച്ചാണ് പ്രചാരണ പരിപാടികൾ നടക്കുന്നത്. 

ആഗോള ഉടമ്പടിക്ക് ധാരണ 

2022 മാർച്ചിൽ കെനിയയിലെ നെയ്റോബിയിൽ വെച്ച് നടന്ന ഐക്യരാഷ്ട്ര സഭയുടെ പരിസ്ഥിതി അസംബ്ലിയിൽ, സമുദ്ര പരിസ്ഥിതി ഉൾപ്പെടെയുള്ള പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തെ പിടിച്ചുകെട്ടുന്നതിന്  അന്താരാഷ്ട്രതലത്തിൽ നിയമപരമായ ഒരു ഉടമ്പടിക്ക് രൂപം കൊടുക്കണമെന്നും, അതിനുള്ള ചർച്ചകൾ ഉടൻ ആരംഭിക്കണമെന്നുമുള്ള  ചരിത്രപരമായ ഒരു പ്രമേയം അംഗരാജ്യങ്ങൾ അംഗീകരിച്ചു. തുടർന്ന്, ഈ നിർദേശം   വികസിപ്പിക്കുന്നതിനായി ഒരു ഇന്റർഗവൺമെന്റൽ നെഗോഷ്യേറ്റിംഗ് കമ്മിറ്റി (INC) വിളിച്ചുകൂട്ടാൻ യു.എൻ. പരിസ്ഥിതി പ്രോഗ്രാമിന്റെ (UNEP) എക്സിക്യൂട്ടീവ് ഡയറക്ടറെ ചുമതലപ്പെടുത്തി.  ഉത്പാദനം, രൂപകൽപ്പന, നിർമാർജനം എന്നിവയുൾപ്പെടെയുള്ള പ്ലാസ്റ്റിക്കിന്റെ  ജീവിതചക്രത്തെ (life cycle)  അഭിസംബോധന ചെയ്യുന്ന ഒരു സമഗ്ര സമീപനമായിരിക്കണം പ്രസ്തുത സംരംഭത്തിനെന്നും നിർദേശിച്ചു.  

ഇന്റർഗവൺമെന്റൽ നെഗോഷ്യേറ്റിംഗ് കമ്മിറ്റി (INC), 2024 അവസാനത്തോടെ ഉടമ്പടിയിലേക്ക് നീങ്ങുക എന്ന തീരുമാനത്തോടെ 2022 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ പ്രവർത്തനം ആരംഭിച്ചു. INC യുടെ ആദ്യ സെഷൻ (INC-1) 2022 നവംബർ 28 മുതൽ ഡിസംബർ 2 വരെ ഉറുഗ്വേയിലെ പുന്റ ഡെൽ എസ്റ്റെയിൽ നടന്നു, തുടർന്ന് രണ്ടാമത്തെ സെഷൻ (INC-2) 2023 മെയ് 29 മുതൽ ജൂൺ 2 വരെ ഫ്രാൻസിലെ പാരീസിൽ വെച്ചായിരുന്നു. 2023 നവംബർ 13 മുതൽ 19 വരെ കെനിയയിലെ നെയ്‌റോബിയിൽ മൂന്നാം സെഷനും (INC-3), തുടർന്ന് 2024 ഏപ്രിൽ 23 മുതൽ 29 വരെ കാനഡയിലെ ഒട്ടാവയിൽ നടന്ന നാലാമത്തെ സെഷനും (INC-4) നടന്നു. ഇവ ഈ പ്രക്രിയയുടെ മുന്നേറ്റത്തിൽ സാരമായ പങ്കു വഹിച്ചു. 2024 നവംബർ 25 മുതൽ ഡിസംബർ 1 വരെ കൊറിയൻ റിപ്പബ്ലിക്കിലെ ബുസാനിൽ നടന്ന അഞ്ചാമത്തെ സെഷനിൽ ഉടമ്പടിയുടെ രൂപം അന്തിമമാകും എന്ന് ഉദ്ദേശിച്ചിരുന്നുവെങ്കിലും അംഗരാജ്യങ്ങൾ  സമവായത്തിൽ എത്താതിരുന്നത് കൊണ്ട് ഇത് അഞ്ചാം സെഷന്റെ ആദ്യ ഭാഗം ആയി കണക്കാക്കി (INC-5.1). 

ഇന്റർഗവൺമെന്റൽ നെഗോഷ്യേറ്റിംഗ് കമ്മിറ്റിയുടെ (INC-5) അഞ്ചാം സെഷൻ അന്തിമ തീരുമാനമില്ലാതെ അവസാനിച്ചതുകൊണ്ട് ഇതിനൊരു രണ്ടാംഭാഗം വിഭാവന ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.   ഇപ്പോൾ ചർച്ചകളുടെ മൂന്നാം വർഷത്തിൽ, INC യുടെ അഞ്ചാമത്തെ സെഷന്റെ രണ്ടാം ഭാഗം (INC-5.2)  2025 ഓഗസ്റ്റ് 5 മുതൽ 14 വരെ സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ ജനീവയിൽ നടക്കും. ഇത് ഒരു നിർണായക വഴിത്തിരിവായിരിക്കും. പ്ലാസ്റ്റിക്കുകളുമായുള്ള നമ്മുടെ ബന്ധത്തെ പുനർനിർവചിക്കുകയും മനുഷ്യന്റെയും പരിസ്ഥിതിയുടെയും ആരോഗ്യം സംരക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരു ആഗോള ഉടമ്പടി ഉറപ്പാക്കാനുള്ള മികച്ച അവസരമാണിത്. പുനരാരംഭിക്കുന്ന സെഷനിൽ (INC-5.2) ചർച്ചകൾക്ക് വേണ്ടി ഉടമ്പടിയുടെ ഡ്രാഫ്റ്റ് 2024 ഡിസംബർ 2 ന് ‘ചെയറിന്റെ ടെക്സ്റ്റ്'(Chair’s text) എന്ന പേരിൽ പുറത്തുവിട്ടു ⁽¹⁾.   

ഇതിനുമുമ്പ്, ലോക രാഷ്ടങ്ങൾ അംഗീകരിച്ചു പ്രവർത്തനം തുടങ്ങിവെച്ച UNFCC (United Nations Framework Convention for Climate Change), UNCBD (United Nations Convention on Biological Diversity), UNCCD (United Nations Convention to Combat Desertification) എന്നിവയുടെ  മാതൃകയിലാകും പ്ലാസ്റ്റിക് ഉടമ്പടിയും (ഉടമ്പടിയുടെ പേര് അന്തിമമായിട്ടില്ല). പാർട്ടികളുടെ കോൺഫറൻസ് (Conference of Parties,  COP), നാഷനൽ പ്ലാൻ എന്നിവയും  വിഭാവനം ചെയ്യുന്നുണ്ട്. UNFCC യുടെ NDC (nationally determined contributions) മാതൃകയിലായിരിക്കും നാഷണൽ പ്ലാനുകൾ. അത് പോലെ തന്നെ,  UNFCC യിൽ പറഞ്ഞത് പോലെ  പ്ലാസ്റ്റിക് ഉടമ്പടിയിലും  “പൊതുവായ എന്നാൽ വ്യത്യസ്തമായ ഉത്തരവാദിത്തങ്ങളും അതത് കഴിവുകളും” (common but differentiated responsibilities and respective capabilities, CBDR-RC) എന്ന തത്വവും ദേശീയ സാഹചര്യങ്ങളും അനുസരിച്ചാകും നാഷണൽ പ്ലാനുകൾ തയ്യാറാക്കുക.   

2025 ആഗസ്റ്റിൽ ചർച്ചക്ക് വരുന്ന ചെയറിന്റെ ടെക്സ്റ്റിൽ  (Chair’s text) 32 വ്യവസ്ഥകൾ (articles)ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്, അതിൽ 13 എണ്ണം നിർദ്ദിഷ്ട ഉടമ്പടിയുടെ അഭിലാഷവും വ്യാപ്തിയും അളക്കുന്നതിന് നിർണായകമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. നിർഭാഗ്യവശാൽ, അർത്ഥവത്തായ പ്രവർത്തനത്തിനുള്ള നിർണായക അവസരങ്ങൾ സമവായത്തിന്റെ പേരിൽ ബലികഴിക്കുന്നതായാണ് തോന്നുന്നത്. നീതിയുക്തമായ പരിവർത്തനം (just transition) ഒരു ആർട്ടിക്കിൾ ആയി എഴുതിച്ചേർത്തിട്ടുണ്ടെങ്കിലും അനൗപചാരിക തൊഴിലാളികളെയും ബാധിത സമൂഹങ്ങളെയും പിന്തുണയ്ക്കുന്നതിനുള്ള സമർപ്പിത ഫണ്ടുകളെക്കുറിച്ചോ വ്യക്തമായ രീതികളെക്കുറിച്ചോ പരാമർശമില്ലാത്തതിനാൽ നിർണായക പങ്കാളികൾ ഒഴിവാകാൻ  സാധ്യതയുണ്ട്. സുസ്ഥിര സംവിധാനങ്ങളിലേക്കുള്ള മാറ്റം നീതിയുക്തമായിരിക്കണം, പക്ഷേ, ഉടമ്പടി ഇതിന് ഒരു ഉറപ്പും നൽകുന്നില്ല. അനുബന്ധത്തിൽ ലിസ്റ്റ് ചെയ്തിരിക്കുന്ന ചില പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങളുടെ കാര്യത്തിലും തർക്കങ്ങളുണ്ട്. ഒഴിവാക്കലുകൾ (exceptions) പ്രകാരമുള്ള ഇളവുകൾ ഒട്ടും പാടില്ല എന്ന് പറയുന്നവരുമുണ്ട്.  

ഭൂരിപക്ഷം രാജ്യങ്ങളും ഒരു ദുർബലമായ ഉടമ്പടി ആഗ്രഹിക്കുന്നില്ല. വെറുതെ വിട്ടുവീഴ്ച ചെയ്തിട്ട് കാര്യമില്ല എന്നാണ് അവരുടെ പക്ഷം. അവസാന സെഷനിൽ, മെക്സിക്കോയുടെയും റുവാണ്ടയുടെയും നേതൃത്വത്തിൽ 100-ലധികം രാജ്യങ്ങൾ ആഗോള നിരോധനങ്ങളും ദോഷകരമായ പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങളുടെയും ആശങ്കാജനകമായ രാസവസ്തുക്കളുടെയും ഘട്ടം ഘട്ടമായുള്ള നിരോധനങ്ങൾ  പാലിക്കാതെയുള്ള ഒരു ഉടമ്പടി അംഗീകരിക്കില്ലെന്ന് അറിയിച്ചു. എല്ലാ രാജ്യങ്ങളും സ്വന്തം താൽപ്പര്യങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കാൻ ഉത്സുകരാണെങ്കിലും, പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണം അവസാനിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു കരാറിന്റെ ആവശ്യകത ആരും തള്ളിക്കളയുന്നില്ല.  

പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണ പ്രതിസന്ധി

പ്ലാസ്റ്റിക്കിന്റെ ഉപയോഗം സർവസാധാരണമായി തീർന്നിട്ട് അധികം കാലമൊന്നും ആയിട്ടില്ല.  ലോകത്ത് ചെറിയ അളവിൽ മാത്രമാണ് 1950-കൾ മുതൽ 1970-കൾ വരെ പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പാദിപ്പിക്കപ്പെട്ടിരുന്നത്. അതുകൊണ്ട് പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യങ്ങൾ താരതമ്യേന എളുപ്പത്തിൽ കൈകാര്യം ചെയ്യാൻ കഴിഞ്ഞിരുന്നു. ഇന്ന്, പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾ ആധുനിക ലോകത്തിന്റെ ഒരു പ്രധാന ഭാഗമാണ്, കാറിന്റെ ഭാഗങ്ങൾ മുതൽ മെഡിക്കൽ ഉപകരണങ്ങൾ വരെ എല്ലാത്തിലും ഇത് ഉപയോഗിക്കുന്നു. ദ്രുതഗതിയിൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തിന്റെ അളവ്, സുസ്ഥിര വികസനത്തിന്റെ പാരിസ്ഥിതിക, സാമൂഹിക, സാമ്പത്തിക, ആരോഗ്യ മാനങ്ങളെ പ്രതികൂലമായി ബാധിക്കുന്ന ഗുരുതരമായ ആഗോള പാരിസ്ഥിതിക പ്രശ്നമാണ്. 

2024 ൽ മാത്രം മനുഷ്യരാശി 500  ദശലക്ഷം ടണ്ണിലധികം പ്ലാസ്റ്റിക് ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ടാകും ⁽²⁾. ഉപയോഗിച്ച പ്ലാസ്റ്റിക്കിന്റെ വലിയൊരു പങ്ക്, ഏകദേശം 400 ദശലക്ഷം ടൺ, പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യമായി മാറുന്നു. വെള്ളത്തിന്റെയും, പാനീയ കുപ്പികളുടെയും, പി.വി.സി. പൈപ്പുകളുടെയും മറ്റ് പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങളുടെയും ഈ പ്രവാഹം പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണ പ്രതിസന്ധിയുടെ ഭാഗമാണ്. ഇത് പരിസ്ഥിതി വ്യവസ്ഥകളെ നശിപ്പിക്കുകയും, ആളുകളെ ദോഷകരമായ മാലിന്യങ്ങൾക്ക് വിധേയമാക്കുകയും, കാലാവസ്ഥാ മാറ്റത്തിന് കാരണമാവുകയും ചെയ്യുന്നുവെന്ന് വിദഗ്ദ്ധർ പറയുന്നു. അടിയന്തര നടപടികളുടെയും ആവശ്യമായ ഇടപെടലുകളുടെയും അഭാവത്തിൽ, ആഗോള പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യങ്ങൾ ഏകദേശം മൂന്നിരട്ടിയായി വർദ്ധിക്കുകയും 2060 ഓടെ ഏകദേശം 1.2 ശതകോടി ടണ്ണിലെത്തുകയും ചെയ്യും. 1950-കൾ മുതൽ, മനുഷ്യവർഗം 9.2 ശതകോടി ടൺ വസ്തുക്കൾ ഉൽപ്പാദിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന് ഗവേഷകർ കണക്കാക്കുന്നു, അതിൽ ഏകദേശം 7 ശതകോടി ടൺ മാലിന്യമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. 

പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾക്ക് ഗണ്യമായ കാർബൺ കാൽപ്പാടുകൾ ഉണ്ട്.  അവ അവയുടെ ജീവിതചക്രത്തിലുടനീളം ആഗോള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 3.4 ശതമാനം സംഭാവന ചെയ്യുന്നു (3). അത് 2040 ആകുമ്പോഴേക്കും 19 ശതമാനമായി വളരുമെന്ന് പ്രവചിക്കപ്പെടുന്നു. 2019 ൽ, പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾ 1.8 ബില്യൺ ടൺ ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം സൃഷ്ടിച്ചു, അതിൽ 90 ശതമാനം അവയുടെ ഉൽ‌പാദനത്തിൽ നിന്നും ഫോസിൽ ഇന്ധനങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള പരിവർത്തനത്തിൽ നിന്നുമാണ്. 

പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണം ഭൂമി അഭിമുഖീകരിക്കുന്ന പരിസ്ഥിതി പ്രതിസന്ധികളെ കൂടുതൽ വഷളാക്കുന്നു, കാലാവസ്ഥാ മാറ്റത്തിന്റെ പ്രതിസന്ധി, ജൈവവൈവിധ്യനഷ്ടം, മലിനീകരണത്തിന്റെയും മാലിന്യത്തിന്റെയും പ്രതിസന്ധി എന്നിങ്ങനെ. പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തിന്റെ സാമൂഹികവും പാരിസ്ഥിതികവുമായ ചെലവ് വർഷം പ്രതി 300-600 ശതകോടി ഡോളർ എന്നാണ് UNEP റിപ്പോർട്ടുകൾ പറയുന്നത്. 

ഒറ്റത്തവണ പ്ലാസ്റ്റിക്കുകളുടെ  പ്രതിസന്ധി 

പോളിയെത്തിലീൻ ഷോപ്പിംഗ് ബാഗുകൾ (LDPE), പോളിസ്റ്റൈറൈൻ ഫുഡ് കണ്ടെയ്‌നറുകൾ, PET (പോളിയെത്തിലീൻ ടെറഫ്താലേറ്റ്)പാനീയ കുപ്പികൾ  എന്നിവ ഒറ്റത്തവണ ഉപയോഗിക്കാവുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക്കുകളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. ലോകമെമ്പാടും, അഞ്ച് ലക്ഷം കോടി (5 trillion) പ്ലാസ്റ്റിക് ബാഗുകൾ വരെ എല്ലാ വർഷവും ഉപയോഗിക്കുന്നു. പ്ലാസ്റ്റിക് കുപ്പികളാവട്ടെ ഓരോ മിനിറ്റിലും ഒരു ദശലക്ഷം വെച്ച് വാങ്ങുന്നു എന്നാണ് കണക്ക്. പ്രതിവർഷകണക്കിൽ ഏകദേശം 500 ശതകോടി PET പാനീയ കുപ്പികൾ വിൽക്കപ്പെടുന്നു, അവയിൽ ഭൂരിഭാഗവും സമുദ്രത്തിലാണ് എത്തുന്നത്. അതേസമയം മൊത്തത്തിൽ, ഉൽപ്പാദിപ്പിക്കുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക്കിന്റെ പകുതിയും ഒറ്റത്തവണ ഉപയോഗിക്കാവുന്ന ആവശ്യങ്ങൾക്കായി രൂപകൽപ്പന ചെയ്തിട്ടുള്ളതാണ്; അതായത്, ഒരിക്കൽ മാത്രം ഉപയോഗിച്ച ശേഷം അവ വലിച്ചെറിയപ്പെടുന്നു. ഈ ഒറ്റത്തവണ ഉപയോഗിക്കാവുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ നമ്മുടെ ദൈനംദിന ജീവിതത്തിന്റെ അവിഭാജ്യ ഘടകമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. ഇവയെ പിടിച്ചു കെട്ടുക എന്നതാവും ഏറ്റവും വലിയ പണി. 

ഉൽപ്പാദിപ്പിക്കുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക്കുകളിൽ ഏകദേശം 36 ശതമാനവും പാക്കേജിംഗിലാണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത്. ഭക്ഷണ, പാനീയ പാത്രങ്ങൾക്കായുള്ള ഒറ്റത്തവണ പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ, ഏകദേശം 85 ശതമാനവും കുഴിച്ചുമൂടപ്പെടുകയോ അനിയന്ത്രിതമായ മാലിന്യങ്ങളായോ അവസാനിക്കുന്നു. മാത്രമല്ല, ഒറ്റത്തവണ ഉപയോഗിക്കാവുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങളിൽ 98 ശതമാനവും ഫോസിൽ ഇന്ധനത്തിൽ നിന്നോ “വെർജിൻ” ഫീഡ്‌സ്റ്റോക്കിൽ നിന്നോ ഉത്പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു (“വിർജിൻ ഫീഡ്‌സ്റ്റോക്ക്” എന്നത് പ്രകൃതിവാതകം അല്ലെങ്കിൽ അസംസ്കൃത എണ്ണ പോലുള്ള അസംസ്കൃത വസ്തുക്കളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. മുൻകാല ഉപയോഗത്തിന് വിധേയമാകാത്തതും പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾ, റെസിനുകൾ, മറ്റ് വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ നിർമ്മാണത്തിൽ പലപ്പോഴും ഉപയോഗിക്കുന്നതുമായ ഏറ്റവും ശുദ്ധമായ രൂപമാണിത്).

മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക്കിന്റെ പ്രശ്നം 

പ്ലാസ്റ്റിക്കിന്റെ ചെറിയ കണങ്ങളാണ്, സാധാരണ 5 മില്ലിമീറ്ററിൽ താഴെ വ്യാസമുള്ളവ,  മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക്.  വാർഷിക ആഗോള പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തിന്റെ 6.0 ശതമാനത്തിലധികവും മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക്സിൽ നിന്നാണ്(4). ഉറവിടത്തെ ആശ്രയിച്ച് മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക് പ്രാഥമികമോ ദ്വിതീയമോ ആകാം. പ്രാഥമിക മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക് എന്നാൽ ആദ്യം ഉത്പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നതോ നേരിട്ട് പരിസ്ഥിതിയിലേക്ക് വളരെ ചെറിയ കണികകളായി (<5mm വലിപ്പം) പുറത്തുവരുന്നതോ ആണ്. വലിയ പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യങ്ങൾ പരിസ്ഥിതിയിൽ ഒരിക്കൽ സമ്പർക്കം പുലർത്തുമ്പോൾ ചെറിയ പ്ലാസ്റ്റിക് ശകലങ്ങളായി വിഘടിക്കുന്നതിന്റെ ഫലമായി ഉണ്ടാകുന്ന സൂക്ഷ്മവലുപ്പത്തിലുള്ള ശകലങ്ങളാണ് സെക്കൻഡറി മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക്. 

മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക് നമ്മുടെ പരിസ്ഥിതിക്കും ആവാസവ്യവസ്ഥകൾയ്ക്കും മാത്രമല്ല നമ്മുടെ ആരോഗ്യത്തിനും ഭീഷണിയായി മാറുകയാണ്. ഇവ ഭക്ഷണം, വെള്ളം, വായു എന്നിവയിലേക്ക് വഴി കണ്ടെത്തുന്നു. പ്ലാസ്റ്റിക് കുപ്പികൾ, പ്ലാസ്റ്റിക് കവറുകൾ, ടിഫിൻ കണ്ടെയ്‌നറുകൾ, ചിപ്‌സ് പാക്കറ്റുകൾ, ഒറ്റത്തവണ ഉപയോഗിക്കാവുന്ന സ്‌ട്രോകൾ എന്നിവയിൽ നിന്ന് ഉത്ഭവിക്കുന്ന മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക്‌സ് നമ്മുടെ ശരീരത്തിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്നു. ഒറ്റത്തവണ ഉപയോഗിക്കാവുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക് വലിച്ചെറിയുകയോ കത്തിക്കുകയോ ചെയ്യുന്നത് മനുഷ്യന്റെ ആരോഗ്യത്തെയും ജൈവവൈവിധ്യത്തെയും ദോഷകരമായി ബാധിക്കുകയും പർവതശിഖരങ്ങൾ മുതൽ സമുദ്രത്തിന്റെ അടിത്തട്ട് വരെയുള്ള എല്ലാ ആവാസവ്യവസ്ഥയെയും മലിനമാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ചെറിയ കുട്ടികൾ നിത്യോപയോഗ വസ്തുക്കൾ വായിൽ ഇടുന്നതിനാൽ മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക് ഉള്ളിലെത്താനുള്ള സാധ്യത കൂടുതലാണ്. മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക് ദഹനപ്രശ്നങ്ങൾ, വീക്കം, പോഷകങ്ങളുടെ ആഗിരണം തടസ്സപ്പെടുത്തൽ എന്നിവയ്ക്ക് കാരണമാകും. അവ കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യകരമായ വളർച്ചക്കും വിഘാതമാണ്.  മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക്സുമായി സമ്പർക്കം പുലർത്തുന്നത് തടയുകയും കഴിയുന്നതും പ്ലാസ്റ്റിക് പാക്കേജിംഗ്, കുപ്പികൾ അല്ലെങ്കിൽ ലഞ്ച്ബോക്സ് എന്നിവയിൽ നിന്ന് അകന്നു നിൽക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടത് പ്രധാനമാണ്.

നർഡിൽസിന്റെ പ്രശ്നം 

പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങളുടെ നിർമ്മാണത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുന്ന ചെറിയ പ്ലാസ്റ്റിക് ഉരുളകളാണ് നർഡിൽസ് (Nurdles).  പ്രീ-പ്രൊഡക്ഷൻ പ്ലാസ്റ്റിക് ഉരുളകൾ എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. അവ വളരെ  ചെറുതാണ്, പലപ്പോഴും 5 മില്ലീമീറ്ററിൽ താഴെ വലിപ്പമുള്ളവയാണ്. വിവിധ നിറങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നു. നർഡിൽസ് പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തിന്റെ ഒരു പ്രധാന ഉറവിടമാണ്, കാരണം അവ നിർമ്മാണ പ്രക്രിയയിൽ പരിസ്ഥിതിയിലേക്ക് വരികയും പിന്നീട് നദികളിലും സമുദ്രങ്ങളിലും കടൽത്തീരങ്ങളിലും പോലും എത്തുകയും ചെയ്യും. നർഡിൽസ് അടിസ്ഥാനപരമായി പ്ലാസ്റ്റിക്കുകളുടെ നിർമ്മാണ ബ്ലോക്കുകളാണ്, വലുപ്പത്തിലും ആകൃതിയിലും മണൽത്തരികൾ പോലെയാണ്. ദൈനംദിന വസ്തുക്കൾ മുതൽ മെഡിക്കൽ ഉപകരണങ്ങൾ വരെ വൈവിധ്യമാർന്ന പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കുന്ന അസംസ്കൃത വസ്തുക്കളാണ് അവ.

സമുദ്രത്തിൽ എത്തിപ്പെട്ടാൽ നർഡിൽസ് സൂര്യപ്രകാശത്തിന്റെയും തിരമാലകളുടെയും സ്വാധീനത്തിൽ ചെറിയ കഷണങ്ങളായി (മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക്സ്) വിഘടിക്കപ്പെടുന്നു. അവ മറ്റ് മലിനീകരണ വസ്തുക്കളെയും രാസവസ്തുക്കളെയും ആകർഷിക്കുകയും ഒരു “ടോക്സിക് സ്പോഞ്ച്” ആയി മാറുകയും ചെയ്യും. സമുദ്രജീവികൾ നർഡിൽസിനെ ഭക്ഷണമായി തെറ്റിദ്ധരിക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ട്.  ഇത് പോഷകാഹാരക്കുറവ്, കുരുക്ക്, മരണം എന്നിവയിലേക്ക് നയിച്ചേക്കാം.

കണ്ടെയ്നർ കപ്പലുകളിൽ നിന്നും മറ്റ് സ്രോതസ്സുകളിൽ നിന്നും നർഡിൽസിന്റെ വലിയ ചോർച്ചകൾ സംഭവിച്ചിട്ടുണ്ട് (ഈയടുത്ത് കൊല്ലം തീരത്തുണ്ടായ കപ്പലപകടത്തിൽ മറ്റ് പല വസ്തുക്കളോടുമൊപ്പം നർഡിൽസ് അടങ്ങിയ പെട്ടികൾ പൊട്ടി കടൽ മലിനമായ സംഭവം ഓർക്കുക) നർഡിൽസ് നന്നായി പായ്ക്ക് ചെയ്തിട്ടില്ലെങ്കിൽ കേടായതോ നഷ്ടപ്പെട്ടതോ ആയ കണ്ടെയ്നറുകളിൽ നിന്ന് ചോർന്നൊലിക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. സമുദ്രത്തിൽ എത്തിയാൽ  അവ സമുദ്രജീവികളെ ഭീഷണിപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു സ്ഥിരമായ മലിനീകരണ ഘടകമായി മാറുന്നു.

പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണം പൊതുവെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന ഒരു ആശങ്കയാണെങ്കിലും, പല രാജ്യങ്ങളിലും നർഡിൽസിനെ അപകടകരമായ വസ്തുക്കളായി കണ്ട് നിയന്ത്രിക്കുന്നില്ല. പ്ലാങ്ക്ടൺ മുതൽ കടൽപ്പക്ഷികൾ വരെയുള്ള വിവിധ സമുദ്രജീവികൾ നർഡിൽസിനെ വിഴുങ്ങിയേക്കും. ഇത് ഭക്ഷ്യ ശൃംഖലയുടെ തടസ്സത്തിലേക്ക് നയിക്കുകയും ജൈവവൈവിധ്യത്തിന് ഭീഷണിയാകുകയും ചെയ്യും. നർഡിൽസിൽ നിന്ന് പുറത്തേക്ക് ഒഴുകുന്ന രാസവസ്തുക്കൾ ഭക്ഷ്യ ശൃംഖലയിൽ പ്രവേശിക്കുകയും മനുഷ്യന്റെ ആരോഗ്യത്തെ ബാധിക്കുകയും ചെയ്യും.

പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തിനെ നേരിടുന്നതിന് ജീവിതചക്ര സമീപനം 

വൃത്തിയുള്ള സമുദ്രങ്ങളും, കരകളും, ആരോഗ്യമുള്ള ആളുകളും, ആവാസവ്യവസ്ഥകളും,  ശക്തമായ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥകളും. പ്ലാസ്റ്റിക്കിനെതിരെയുള്ള സുസ്ഥിരമായ ഒരു ചാക്രിക സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു. ഇതിനർത്ഥം പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾ എങ്ങനെ രൂപകൽപ്പന ചെയ്യുന്നു, നിർമ്മിക്കുന്നു, ഉപയോഗിക്കുന്നു, പുനരുപയോഗിക്കുന്നു എന്നതിനെക്കുറിച്ച് നാം പുനർവിചിന്തനം നടത്തേണ്ടതുണ്ട് എന്നാണ്. ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ ഒന്നിലധികം തവണ ഉപയോഗിക്കാനും ജീവിതചക്രത്തിന്റെ അവസാനം പുനരുപയോഗം ചെയ്യാനും രൂപകൽപ്പന ചെയ്യണം. ഈ മാറ്റം പ്ലാസ്റ്റിക് മൂല്യ ശൃംഖലയിലുടനീളമുള്ള എല്ലാ പങ്കാളികളെയും ഉൾപ്പെടുത്തണം. മാലിന്യം ശേഖരിക്കുന്നവരുടെയും ബന്ധപ്പെട്ട സമൂഹങ്ങളുടെയും ഉപജീവനമാർഗ്ഗം സംരക്ഷിക്കുന്നതിനും സാമൂഹിക തുല്യത ഉറപ്പാക്കുന്നതിനും ആരെയും പിന്നിലാക്കാതിരിക്കുന്നതിനും നീതിപൂർവകമായ പരിവർത്തനം നിർണായകമാണ്.

ബദലുകൾ കണ്ടെത്തുകയും, മാലിന്യങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിന് ഗൗരവമായ നടപടികൾ സ്വീകരിക്കുകയും വേണം. അനുയോജ്യമായ ബദലുകൾ ഇല്ലെങ്കിൽ, വസ്തുക്കൾ പുനരുപയോഗം ചെയ്യുന്നതിന് ആവശ്യമായ അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളിൽ രാജ്യങ്ങൾ നിക്ഷേപിക്കുകയും അവരുടെ ഉൽപ്പന്നങ്ങളുടെ മുഴുവൻ ജീവിത ചക്രത്തിന്റെയും ഉത്തരവാദിത്തം നിർമ്മാതാക്കൾ ഏറ്റെടുക്കുന്നുണ്ടെന്ന് ഉറപ്പാക്കുകയും വേണം. പ്ലാസ്റ്റിക് വ്യവസായത്തെ ആശ്രയിക്കുന്ന ആളുകളെ സംരക്ഷിക്കുന്ന തുല്യവും നീതിയുക്തവുമായ ഒരു പരിവർത്തനം അവർ ഉറപ്പാക്കണം.

അസംസ്കൃത വസ്തുക്കളെ വേർതിരിച്ചെടുക്കൽ, അവ ഉൽപ്പന്നങ്ങളാക്കി മാറ്റൽ,  ഉൽപ്പന്നങ്ങളുടെ ഉപയോഗം, നിർമാർജനം എന്നിവയെയാണ് വിദഗ്ദ്ധർ അതിന്റെ ജീവിതചക്രം (life cycle) എന്ന് വിളിക്കുന്നത്. പ്ലാസ്റ്റിക്കിന്റെ കാര്യത്തിൽ, സാധാരണയായി മണ്ണിൽ നിന്നാണ് കഥ ആരംഭിക്കുന്നത്. ഫോസിൽ ഇന്ധനത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള മിക്ക പ്ലാസ്റ്റിക്കുകളിലും, എണ്ണയും വാതകവും ഭൂമിയിൽ നിന്ന് വേർതിരിച്ചെടുത്ത് ശുദ്ധീകരണശാലകളിലേക്ക് അയയ്ക്കുന്നു. അവിടെ, അവ പ്ലാസ്റ്റിക് പോളിമറുകളായി രൂപാന്തരപ്പെടുന്നു, തുടർന്ന് വാട്ടർ ബോട്ടിലുകളിൽ നിന്നും മറ്റ് ഒറ്റത്തവണ ഉപയോഗിക്കാവുന്ന പാക്കേജിംഗ് വസ്തുക്കളിൽ നിന്നും, ഭക്ഷണ പാനീയ പാത്രങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ,  മത്സ്യബന്ധന ഉപകരണങ്ങളിലേക്കും കൃഷിയിലോ ഗതാഗതത്തിലോ ഉപയോഗിക്കുന്നതിനുള്ള ഉൽപ്പന്നങ്ങളിലേക്കും മാറ്റുന്നു. അവയുടെ ഉദ്ദേശ്യം നിറവേറ്റിയ ശേഷം, അത്തരം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ സാധാരണയായി നാല് അന്തിമ സ്ഥലങ്ങളിൽ ഒന്നിലേക്ക് പോകുന്നു: ഒരു ലാൻഡ്‌ഫിൽ (പലപ്പോഴും ഒരു അനിയന്ത്രിതമായ മാലിന്യക്കൂമ്പാരം), ഒരു ഇൻസിനറേറ്റർ, ഒരു പുനരുപയോഗ കേന്ദ്രം, അതുമല്ലെങ്കിൽ, ഏറ്റവും ദോഷകരമായി തുറന്ന പരിസ്ഥിതിയിലെത്തും!

പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങളുടെ ഉത്പാദനം മുതൽ നിർമാർജനം വരെയുള്ള ഓരോ ഘട്ടത്തിലും അവ മൂലമുണ്ടാകാൻ സാധ്യതയുള്ള പ്രശ്‌നങ്ങൾ പരിമിതപ്പെടുത്തുക എന്നതാണ് ലൈഫ്-സൈക്കിൾ സമീപനത്തിന്റെ ലക്ഷ്യം. ആ ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കുന്നതിന് സർക്കാരുകൾക്കും ബിസിനസുകൾക്കും ചെയ്യാൻ കഴിയുന്ന നിരവധി കാര്യങ്ങളുണ്ടെന്ന് UNEP ഗവേഷണസംഘം  കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്(5). ഉദാഹരണത്തിന്, രാജ്യങ്ങൾക്ക് ഒറ്റത്തവണ ഉപയോഗിക്കാവുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ നിരോധിക്കാനോ, നിയന്ത്രിക്കാനോ, അല്ലെങ്കിൽ ബദലുകളുടെ വികസനം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കാനോ കഴിയും. ഒറ്റ ഉപയോഗ പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ കുറയ്ക്കുന്നതിനും ഇല്ലാതാക്കുന്നതിനും, പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ പുനരുപയോഗിക്കാവുന്നതും, ഉപയോഗപ്രദമായ ആയുസ്സ് വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതും, ഉപയോഗത്തിന്റെ അവസാനം പുനരുപയോഗം ചെയ്യാവുന്നതുമായ വസ്തുക്കളാൽ നിർമ്മിച്ചതാണെന്ന് ഉറപ്പാക്കാൻ വേണമെങ്കിൽ ഉൽപ്പന്ന രൂപകൽപ്പനയിൽ തന്നെ മാറ്റം വരുത്തണം (പട്ടിക1 കാണുക).  

പ്ലാസ്റ്റിക് മേഖല, മാലിന്യങ്ങൾ ശേഖരിക്കുന്നവർ ഉൾപ്പെടെ, ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകളെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നതിനാൽ, പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ആശങ്കകളുമായി സാമൂഹിക-സാമ്പത്തിക ആവശ്യങ്ങളെ സന്തുലിതമാക്കാനും ലൈഫ്-സൈക്കിൾ സമീപനം ലക്ഷ്യമിടുന്നു.

പട്ടിക 1. ലൈഫ് സൈക്കിൾ അസസ്‌മെന്റ് പഠനങ്ങളിൽ താരതമ്യം ചെയ്ത ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ

പ്ലാസ്റ്റിക് നമ്മുടെ ജീവിതത്തിലും സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിലും ആഴത്തിൽ ഉൾച്ചേർന്നിരിക്കുന്നു.  2040 ആകുമ്പോഴേക്കും മാലിന്യ സംസ്കരണ ചെലവുകളിൽ സർക്കാരുകൾക്ക് 70 ശതകോടി ഡോളർ ലാഭിക്കാനും സമൂഹത്തിന് 4.5 ട്രില്യൺ (4-5 ലക്ഷം കോടി) ഡോളർ വരുന്ന സാമൂഹികവും പാരിസ്ഥിതികവുമായ ചെലവുകൾ ലാഭിക്കാനും ലൈഫ്-സൈക്കിൾ സമീപനത്തിന് കഴിയുമെന്ന് ഗവേഷണങ്ങൾ കാണിക്കുന്നു. സമുദ്രത്തിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക്കുകളുടെ അളവ് വൻതോതിൽ കുറയ്ക്കാനും ഇതിന് കഴിയും. അതുപോലെ തന്നെ, കാലാവസ്ഥാ മാറ്റത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പാരീസ് കരാർ പോലുള്ള പ്രധാന ബഹുമുഖ പാരിസ്ഥിതിക കരാറുകൾ നടപ്പിലാക്കുന്നതിനും ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സുസ്ഥിര വികസന ലക്ഷ്യങ്ങൾ കൈവരിക്കുന്നതിനും ലൈഫ്-സൈക്കിൾ സമീപനം അത്യാവശ്യമാണ്.

മലിനീകരണം അവസാനിപ്പിക്കാനുള്ള നടപടികൾ

പ്ലാസ്റ്റിക് ഉടമ്പടിയെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചകൾ ആരംഭിച്ചതിനുശേഷം, 2023 ൽ UNEP “Turning off the Tap: How the world can end plastic pollution and create a circular economy” എന്ന റിപ്പോർട്ട് തയ്യാറാക്കി ^(4). ഇന്നത്തെ നിലയിൽ നമ്മൂടെ പ്രവർത്തനം തുടർന്നാൽ, 2040-ഓടെ പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തിന്റെ അളവിൽ 80 ശതമാനം കുറവ് വരുത്താൻ ലക്ഷ്യമിട്ടുള്ള വിവിധ നടപടികൾ ഇതിൽ വിശദീകരിക്കുന്നു.

പ്രശ്നകരവും അനാവശ്യവുമായ പ്ലാസ്റ്റിക് ഉപയോഗം കുറയ്ക്കുക, ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ, അവയുടെ പാക്കേജിംഗ് എന്നിവ പുനർരൂപകൽപ്പന ചെയ്യുക, പ്ലാസ്റ്റിക്കുകളിലെ ചാക്രിക വിപണി പരിവർത്തനവുമായി ഇവയെ സംയോജിപ്പിക്കുക എന്നിവയിലൂടെ പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തിന്റെ കാരണങ്ങൾ പരിഹരിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു വ്യവസ്ഥാമാറ്റം റിപ്പോർട്ട് നിർദ്ദേശിക്കുന്നു (4). കാലങ്ങളായി, മൂന്ന് R ചട്ടക്കൂടുകൾ (Reduce-Reuse-Recycle) അതായത്, കുറയ്ക്കുക-പുനരുപയോഗം-പുനസംയോജനം, പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യ സംസ്കരണത്തിന്റെ കേന്ദ്രബിന്ദുവാണ്. പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിൽ ഈ ഘടകങ്ങളെല്ലാം കാതലായി നിലനിൽക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും, 2040 ഓടെ ഒരു പുതിയ പ്ലാസ്റ്റിക് സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിലേക്ക് മാറുന്നതിന് ഈ ചട്ടക്കൂടിന്റെ വിപുലീകരണം ആവശ്യമാണ്. താഴെപ്പറയുന്ന മൂന്ന് പ്രധാന വിഭാഗങ്ങൾക്ക് കീഴിൽ ജീവിതചക്രത്തിലുടനീളം സംയോജിത പ്രവർത്തനങ്ങൾ ആവശ്യമാണ് (ചിത്രം 1):

1. പ്രശ്നത്തിന്റെ വലുപ്പം കുറയ്ക്കുക
2. മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള പ്ലാസ്റ്റിക് വിപണി മാറ്റ പ്രക്രിയയിലൂടെ (market shift) (പുനരുപയോഗം, പുനസംയോജനം, പുനഃക്രമീകരണവും വൈവിധ്യവൽക്കരണവും) വിപണിയെ രേഖീയതയിൽ (linear)നിന്ന് ചാക്രികതയിലേക്ക് (circular) നയിക്കുക.   
3. പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണ പൈതൃകം (legacy) കൈകാര്യം ചെയ്യുക

പ്രശ്നത്തിന്റെ വലുപ്പം കുറയ്ക്കുക (Reduce)

പ്ലാസ്റ്റിക് ഉപയോഗം കുറയ്ക്കുക എന്നതിനർത്ഥം പ്ലാസ്റ്റിക് വേണ്ടെന്ന് വെയ്ക്കുകയോ കുറച്ച് മാത്രം ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക  എന്നതാണ്. ചില തിരിച്ചറിവുകളും മുൻകൂർ ആസൂത്രണവും ഉണ്ടെങ്കിൽ, പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യങ്ങൾ ഗണ്യമായി കുറയ്ക്കാൻ കഴിയും. ചില ഉദാഹരണങ്ങൾ നോക്കാം. പ്ലാസ്റ്റിക്ക് പാത്രത്തിലോ, കൂടയിലോ, സഞ്ചിയിലോ പാക്ക് ചെയ്തവ വാങ്ങുന്നതിന് പകരം അയഞ്ഞു കിട്ടുന്നത് (loose) വാങ്ങുക. പഴങ്ങൾ, പച്ചക്കറികൾ, ഉണങ്ങിയ സാധനങ്ങൾ എന്നിവ ഈ രീതിയിൽ എളുപ്പത്തിൽ ചെയ്യാൻ സാധിക്കും. അനാവശ്യമായ പ്ലാസ്റ്റിക് പാക്കേജിംഗ് ഒഴിവാക്കുക,  പ്ലാസ്റ്റിക് സ്ട്രോകൾ, കട്ട്ലറി, എന്നിവ വേണ്ടന്ന് വെക്കുക.  അതുപോലെ, കാർഡ്ബോർഡ്, പേപ്പർ, അല്ലെങ്കിൽ മറ്റ് പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വസ്തുക്കളിൽ പായ്ക്ക് ചെയ്ത ഉൽപ്പന്നങ്ങൾക്കായി നോക്കുക.

2. വിപണി മാറ്റ പ്രക്രിയയിലൂടെ പ്ലാസ്റ്റിക് വിപണിയെ രേഖീയതയിൽ (linear)നിന്ന് ചാക്രികതയിലേക്ക് (circular) നയിക്കുക  

പ്ലാസ്റ്റിക്കിലെ ചാക്രികതക്ക് ഒരേസമയം മൂന്ന് വിപണി മാറ്റങ്ങളുടെ ത്വരണം ആവശ്യമാണ്: പുനരുപയോഗം (reuse), പുനസംയോജനം (recycling), പുനഃക്രമീകരണവും വൈവിധ്യവൽക്കരണവും  (Reorient and Diversify). 

വിപണിമാറ്റം 1: പുനരുപയോഗം (Reuse) 

പുനരുപയോഗം എന്നത് ‘എറിഞ്ഞുകളയുന്ന’ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെ പുനരുപയോഗ വ്യവസ്ഥയാക്കി  മാറ്റുന്നതിനെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. പ്ലാസ്റ്റിക് സഞ്ചികൾ, കൂടുകൾ, കുപ്പികൾ എന്നിവ ഏതാണ്ട് അതേപടി വീണ്ടും ഉപയോഗിക്കുന്നതിനാണ് പുനരുപയോഗം എന്ന് പറയുന്നത്. അതേപടി   ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ പുനരുപയോഗിക്കുന്നത്  വലിച്ചെറിയുന്നതിനേക്കാൾ കൂടുതൽ സാമ്പത്തികമായി അർത്ഥവത്താണ്. 2040 ആകുമ്പോഴേക്കും പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണം 30 ശതമാനം കുറയ്ക്കുന്നതിനുള്ള ഏറ്റവും ഉയർന്ന അവസരം പുനരുപയോഗ സംവിധാനങ്ങൾ നൽകുന്നുവെന്ന് പഠനങ്ങൾ കാണിക്കുന്നു.

വിപണിമാറ്റം 2: പുനഃസംയോജനം (Recycle)

പുനരുപയോഗം പോലെ തന്നെ പുനഃസംയോജനവും (recycle)  പ്രധാനമാണ്. പുനസംയോജനം (recycling) എന്നാൽ വസ്തുക്കൾ അവയുടെ യഥാർത്ഥ രൂപത്തിലേക്ക് പുനർനിർമ്മിക്കപ്പെടുന്നു എന്നാണ് അർത്ഥമാക്കുന്നത്, ഉദാ: പ്ലാസ്റ്റിക് കുപ്പികൾ പ്ലാസ്റ്റിക് പോളിമറുകളാക്കി വിവിധ തരത്തിൽ ഉപയോഗിക്കാം.  പക്ഷേ പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണ പ്രതിസന്ധി അവസാനിപ്പിക്കാൻ ഇത് മാത്രം പോരാ. ഇന്ന് പ്ലാസ്റ്റിക്കിന്റെ 21 ശതമാനം മാത്രമേ സാമ്പത്തികമായി പുനഃസംയോജനം നടത്താൻ കഴിയൂ എന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു, അതായത് പുനഃസംയോജനം ചെയ്യുന്ന വസ്തുക്കളുടെ മൂല്യം അത് ശേഖരിക്കുന്നതിനും തരംതിരിക്കുന്നതിനും സംസ്ക്കരിക്കുന്നതിനുമുള്ള ചെലവ് വഹിക്കാൻ പര്യാപ്തമായിരിക്കണം. 

ഉൽപ്പാദിപ്പിക്കുന്ന എല്ലാ പ്ലാസ്റ്റിക്കുകളുടെയും ഏകദേശം 9.0 ശതമാനം മാത്രമേ ആഗോളതലത്തിൽ പുനഃസംയോജനം ചെയ്യപ്പെടുന്നുള്ളൂ എന്ന് ഒരു പഠനം പറയുന്നു (6). അതിന് നിരവധി കാരണങ്ങളുണ്ട്. പല പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങളും പുനരുപയോഗിക്കാനും പുനഃസംയോജിപ്പിക്കാനും യോജിച്ച വിധത്തിലാകില്ല രൂപകൽപ്പന ചെയ്തിട്ടുള്ളത്. ദുർബലമായ ചിലത് പുനഃസംയോജിപ്പിക്കാൻ പ്രയാസമാണ്. മറ്റുള്ളവ ഒന്നോ രണ്ടോ തവണ മാത്രമേ പുനഃസംയോജനം ചെയ്യാൻ കഴിയൂ. പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യങ്ങൾ ശേഖരിച്ച് പുനഃസംയോജിപ്പിക്കാൻ  പല രാജ്യങ്ങളിലും അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളില്ല. എന്നാൽ ഏറ്റവും വലിയ പ്രശ്നം പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യവിസ്ഫോടനത്തെ നേരിടാൻ നിലവിലുള്ള പുനഃസംയോജന സംവിധാനങ്ങൾക്ക് കഴിയില്ല എന്നതാണ്. 2000 നും 2019 നും ഇടയിൽ ആഗോള പ്ലാസ്റ്റിക് ഉത്പാദനം ഇരട്ടിയായി (6).

വിപണിമാറ്റം 3: പുനഃക്രമീകരണവും വൈവിധ്യവൽക്കരണവും  (Reorient and Diversify)

പുനഃക്രമീകരിക്കുകയും വൈവിധ്യവൽക്കരിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നതുകൊണ്ട് ഉദ്ദേശിക്കുന്നത് വിപണിയെ സുസ്ഥിര ബദലുകളിലേക്ക് മാറ്റുക എന്നതാണ്. ഇതിന് പ്ലാസ്റ്റിക് ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ  നിർമ്മിക്കുന്ന രീതി, ഉപഭോക്തൃ ആവശ്യം, നിയന്ത്രണ ചട്ടക്കൂടുകൾ എന്നിവയിൽ സമൂല മാറ്റം ആവശ്യമാണ്. പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യങ്ങൾ പുനഃക്രമീകരിക്കുകയും വൈവിധ്യവൽക്കരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിന് ‘അപ്‌സൈക്ലിംഗ്’ (upcycling) എന്ന പേരും പറയും. ഉപോൽപ്പന്നങ്ങൾ, മാലിന്യ വസ്തുക്കൾ, ഉപയോഗശൂന്യമായ അല്ലെങ്കിൽ ആവശ്യമില്ലാത്ത ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ എന്നിവയെ പുതിയ വസ്തുക്കളായോ കലാമൂല്യമുള്ളതോ പാരിസ്ഥിതിക മൂല്യമുള്ളതോ ആയി ഉയർന്ന നിലവാരമുള്ള ഉൽപ്പന്നങ്ങളായി പരിവർത്തനം ചെയ്യുന്ന പ്രക്രിയയാണ് അപ്‌സൈക്ലിംഗ്. അപ്‌സൈക്ലിംഗ്, പേര് സൂചിപ്പിക്കുന്നത് പോലെ,  വസ്തുക്കൾക്ക് കൂടുതൽ മൂല്യം നൽകുന്നു.

പുനഃക്രമീകരണവും വൈവിധ്യവൽക്കരണവും പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണം 17 ശതമാനം കണ്ട് കുറയ്ക്കാൻ സഹായിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. പക്ഷേ ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ വില, ഉപഭോക്തൃ ആവശ്യം, ഉചിതമായ നിയന്ത്രണങ്ങളുടെ അഭാവം തുടങ്ങിയ നിരവധി വെല്ലുവിളികൾ കാരണം ഫോസിൽ ഇന്ധനാധിഷ്ഠിത പോളിമറുകളിൽ നിന്നുള്ള ഉൽപ്പന്നങ്ങളുമായി വിപണികളിൽ മത്സരിക്കാൻ പ്രയാസമുണ്ടായേക്കും. അതിനെ മറികടക്കുന്ന രീതിയിൽ  പുനഃക്രമീകരണവും  വൈവിധ്യവൽക്കരണവും നടക്കണം.  

3. പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണ പൈതൃകം (legacy) കൈകാര്യം ചെയ്യുക

പരിസ്ഥിതിയിൽ നിലവിലുള്ള പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യലും ഭാവിയിലെ പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണം തടയാനുള്ള ശ്രമങ്ങൾക്കൊപ്പം ഉൾപ്പെടുന്നു. പുനരുപയോഗം, പുനസംയോജനം, പുനഃക്രമീകരണവും വൈവിധ്യവൽക്കരണവും എന്നീ മൂന്ന് പ്രധാന വിപണി മാറ്റങ്ങളോടൊപ്പം ഇതേവരെയുള്ള പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തിന്റെ പാരമ്പര്യത്തെ നേരിടാനുള്ള നടപടികൾ  ത്വരിതപ്പെടുത്തുകയും വേണം. പൈതൃക പ്ലാസ്റ്റിക് അഥവാ ലെഗസി പ്ലാസ്റ്റിക് (legacy plastic)  എന്നത് പരിസ്ഥിതിയിൽ ഇതിനകം ഉള്ളതും പുനരുപയോഗിക്കാനോ പുനരുൽപ്പാദിപ്പിക്കാനോ ബുദ്ധിമുട്ടുള്ളതും, പലപ്പോഴും വളരെയധികം വിഘടിച്ചതും പ്രകൃതിയിൽ ഉൾച്ചേർന്നതുമായ പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. പുനരുപയോഗിക്കാൻ കഴിയാത്ത പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾ കുറഞ്ഞ ഗുണനിലവാരമുള്ളതോ പ്രവർത്തനക്ഷമതയുള്ളതോ ആയ വസ്തുക്കളായി തിരിച്ചെടുക്കുന്നതിലൂടെ, പല സംരംഭകരും അവയിൽ നിന്ന് ഒരു നിശ്ചിത മൂല്യം വീണ്ടെടുക്കുന്നതിനുള്ള മാർഗങ്ങൾ കണ്ടെത്തുന്നുണ്ടെന്നതും ശ്രദ്ധേയമാണ്. ഇത് സാധാരണയായി ‘ഡൗൺസൈക്ലിംഗ്’ (downcycling) എന്നറിയപ്പെടുന്നു.  പ്ലാസ്റ്റിക്കുകൾ കലർത്തിയ മണൽ ഉപയോഗിച്ചു ഇഷ്ടികകൾ നിർമ്മിക്കുന്നത് നല്ലൊരു ഉദാഹരണമാണ്. 

പ്ലാസ്റ്റിക് പ്രതിസന്ധി പരിഹരിക്കുന്ന കാര്യത്തിൽ ലോകം ബഹുദൂരം മുമ്പോട്ടു പോയിരിക്കുന്നു. പ്രതിസന്ധിയുടെ ആഴം കണ്ടറിഞ്ഞ് പല രാജ്യങ്ങളും വളരെ മാതൃകാപരമായ മാലിന്യ നിർമാർജന ശ്രമങ്ങൾ ആരംഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. കേരളത്തിൽ  തന്നെ ഹരിതകർമ്മസേനയുടെ സഹായത്തോടെ തദ്ദേശ സ്വയംഭരണ സ്ഥാപനങ്ങൾ പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യത്തെ ശേഖരിച്ച് സംസ്കരിക്കുന്നതിൽ നല്ല മുന്നേറ്റമാണ് നടത്തിയിരിക്കുന്നത്. പ്ലാസ്റ്റിക് ഒരു വലിയ പ്രശ്നമാണെന്ന് ജനങ്ങൾ തിരിച്ചറിഞ്ഞ് തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു എന്നത് പ്രതീക്ഷക്ക് വക നൽകുന്നു. പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണം അവസാനിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ആഗോള ഉടമ്പടിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടുള്ള അഭിപ്രായ വ്യത്യാസങ്ങൾ പരിഹരിച്ച് യാഥാർഥ്യമായി തീരുന്നതോടെ പ്ലാസ്റ്റിക് ഉപയോഗത്തിലും  മാലിന്യനിർമാർജന രീതികളിലും വലിയ മാറ്റങ്ങളുണ്ടാകും.  പ്രാഥമികമായി 2040-ഓടെ പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണത്തിന്റെ അളവിൽ 80 ശതമാനം കുറവ് വരുത്തുകയാണ് ലക്ഷ്യം.

References 

1. UNEP [United Nations Environment Programme] 2024.  Chair’s Text, Intergovernmental Negotiating Committee to develop an international legally binding instrument on plastic pollution, including in the marine environment. Available:  >>> 
2. UNEP [United Nations Environment Programme] 2025.Beat pollution. Plastic – not so fantastic. Available: >>> 
3. OECD [Organisation for Economic Co-operation and Development] 2022. Global Plastics Outlook: Economic Drivers, Environmental Impacts and Policy Options, OECD Publishing, Paris. Available: >>>.
4. UNEP [United Nations Environment Programme] 2023. Turning off the Tap: How the world can end plastic pollution and create a circular economy. UNEP, Nairobi, 69p. Available: >>> 
5. UNEP [United Nations Environment Programme] 2021. Addressing Single-use Plastic Products Pollution Using a Life Cycle Approach. UNEP, Nairobi, 44p. Available: >>> 
6. OECD [Organisation for Economic Co-operation and Development] 2024. Policy Scenarios for Eliminating Plastic Pollution by 2040, Report. Available:  >>>

1. Marfella R, Prattichizzo F, Sardu C et al. Microplastics and Nanoplastics in Atheromas and Cardiovascular Events. N Engl J Med 2024;390:900-10. >>>

പരിസരദിനം – പ്രത്യേക പേജ്

സന്ദര്‍ശിക്കാം

പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ലൂക്ക ലേഖനങ്ങളുടെ ക്രോഡീകരണം

വായിക്കാം

മൈക്രോപ്ലാസ്റ്റിക്ക് മലിനീകരണ പ്രശ്നങ്ങളെ കുറിച്ചുള്ള ലൂക്ക ലേഖനങ്ങള്‍

വായിക്കാം

Happy

0 0 %

Sad

0 0 %

Excited

0 0 %

Sleepy

0 0 %

Angry

0 0 %

Surprise

0 0 %