കപടവാദങ്ങള്‍ പൊളിച്ചടുക്കാൻ ഒരു ‘ടൂള്‍കിറ്റ് ‘

ജയ്ദേവ് ചന്ദ്രശേഖരൻ

വിഖ്യാത ശാസ്ത്രജ്ഞനും ശാസ്ത്ര പ്രചാരകനുമായ കാൾ സാഗന്റെ The Demon-Haunted World: Science as a Candle in the Dark എന്ന പുസ്തകത്തിലെ ഒരു ഭാഗത്തിന്റെ സ്വതന്ത്ര വ്യഖ്യാനം.

ശാസ്ത്രീയ മനോവൃത്തി (scientific temper) വലിയ വെല്ലുവിളി നേരിട്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഒരു ഘട്ടത്തിലൂടെ ഇന്ത്യൻ സമൂഹം കടന്നുപോകുന്ന ഈ സമയത്ത് സാഗൻ ഇരുപത്തഞ്ചു വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്ക് മുൻപ് എഴുതിയ ഈ പുസ്തകം ഏറെ ശ്രദ്ധാർഹമാണ്. സോഷ്യൽ മീഡിയയിൽ വരുന്ന ഫോർവേഡുകളായും, രാഷ്ട്രീയ സാംസ്‌കാരിക നായകന്മാരുടെ പ്രസ്താവനകളായും കപടശാസ്ത്രം (Pseudo Science) ഇന്ന് സമൂഹത്തിൽ പിടിമുറുക്കിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന കാലമാണിത്. അന്ധവിശ്വാസങ്ങൾക്ക് ശാസ്ത്രത്തിന്റെ പിന്‍ബലമുണ്ട് എന്ന് സ്ഥാപിക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ ഇവയിലൂടെ സജീവമായി നടക്കുമ്പോൾ, കാൾ സാഗന്റെ “Baloney detection tool kit” അഥവാ “കപടവാദങ്ങളെ പൊളിച്ചടുക്കാനുള്ള ടൂൾകിറ്റ്” ഉപയോഗപ്രദമായിരിക്കും.

സാഗന്റെ നിരീക്ഷണത്തിൽ ഏതൊരു അവകാശവാദത്തെയും വിശകലനം ചെയ്യുമ്പോൾ ശ്രദ്ധിക്കേണ്ട ഒമ്പത് കാര്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.

1 വസ്തുതകളുടെ ആധികാരികത സ്വതന്ത്രമായി ഉറപ്പുവരുത്തിയിരിക്കണം (Whenever possible there must be independent confirmation of the facts ).

“നിങ്ങൾക്കിതെങ്ങനെ അറിയാം?”(How do you know?) എന്ന ചോദ്യത്തിന് വ്യക്തമായ ഉത്തരം പറയാൻ അവകാശവാദം ഉന്നയിച്ചയാൾക്ക്‌ കഴിയണം. ഒന്നുകിൽ അയാൾ തന്റെ വാദത്തിനു തെളിവ് കാണിക്കണം. അല്ലെങ്കിൽ എവിടെ നിന്നാണ് തനിക്കു ഈ വിവരം കിട്ടിയത് എന്നതിന് ആധികാരികമായ ഉറവിടം കാണിക്കാൻ പറ്റണം. ഒരിടയ്ക്കു്  വൈറൽ ആയ ഒരു വാട്സാപ്പ് ഫോർവേഡ് ആയിരുന്നല്ലോ “നാസയിൽ നടത്തിയ ഗവേഷണത്തിൽ, പശുക്കൾ ശ്വസിക്കുമ്പോൾ അന്തരീക്ഷത്തിലേക്ക് ഓക്സിജൻ പുറത്തുവിടുന്നു എന്ന് കണ്ടെത്തി” എന്നത്. ഇത് പറയുന്നയാൾക്ക് ഈ ഗവേഷണത്തിനെ പറ്റിയുള്ള നാസയുടെ ഔദ്യോഗിക ന്യൂസ് റിലീസിന്റെ ലിങ്ക് തരാനുള്ള ബാധ്യതയുണ്ട്. ഇതെനിക്ക് വാട്സാപ്പിൽ ആരോ അയച്ചുതന്നതാണ് ഞാൻ വെറുതെ ഫോർവേഡ് ചെയ്തതെ ഉള്ളു എന്നു ന്യായീകരിക്കുന്നതിൽ കാര്യമില്ല. കാരണം അയാൾ അത് ഫോർവേഡ് ചെയ്തത് അതിൽ പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന അവകാശവാദത്തെ ചെറുതായെങ്കിലും അംഗീകരിക്കുകയോ പിന്തുണയ്ക്കുകയോ അത് ശരിയായിരിക്കണമെന്ന് ആഗ്രഹിക്കുകയോ ചെയ്യുന്നതുകൊണ്ടായിരിക്കും.

എല്ലാത്തരം വാദങ്ങളും വസ്തുതാ പരിശോധനക്ക് വിധേയമാക്കണം.

2 അവകാശവാദം ഉന്നയിക്കുന്നയാൾ എല്ലാവിധ വീക്ഷണമുള്ളവരുമായും സംവാദത്തിന് തയ്യാറായിരിക്കണം (Encourage substantiate debate on the evidence by knowledgeable proponents of all points of view).

സ്വന്തം അവകാശവാദത്തിന്റെ വസ്തുതാപരമായ സാധുതയിൽ ഉറച്ച ബോധ്യമുള്ളവർ സംവാദത്തെ ഭയക്കില്ല. ചോദ്യങ്ങളേയും ചർച്ചകളെയും ഭയക്കുന്നത് കപടവാദത്തിന്റെ ലക്ഷണമായി കാണാം.

3 വാദം ഉന്നയിക്കുന്നവരുടെ ആധികാരികതയല്ല പ്രധാനം (Arguments from authority carry little weight).

പറയുന്നയാൾ എത്രവലിയ പ്രതിഭാശാലിയോ ബഹുമാന്യനോ ആകട്ടെ , പറയുന്ന വസ്തുതകളുടെയും, അവയ്ക്കുള്ള സ്വതന്ത്രമായ തെളിവുകളുടെയും അടിസ്ഥാനത്തിലായിരിക്കണം അവരുടെ വാദങ്ങൾ അംഗീകരിക്കപ്പെടേണ്ടത്. ആൽബർട്ട് ഐൻസ്റ്റീന്റെ സാമാന്യ ആപേക്ഷികതാ സിദ്ധാന്തം (General Theory Of Relativity) പോലും ശാസ്ത്രലോകം അംഗീകരിച്ചത് 1919 ൽ ആർതർ എഡിങ്ടൺ തന്റെ പരീക്ഷണത്തിലൂടെ അതിന് തെളിവ് കണ്ടെത്തിയപ്പോളാണ്.

ഈയിടെ നമ്മുടെ നാട്ടിൽ കണ്ടുവരുന്ന ഒരു പ്രവണതയാണല്ലോ പ്രമുഖ വ്യക്തികൾ തീർത്തും നിരുത്തരവാദപരമായി ശാസ്ത്രീയ അടിത്തറയില്ലാത്ത പ്രസ്താവനകൾ നടത്തുന്നത്. രാഷ്ട്രീയനേതാക്കൾ, സാംസ്കാരികനായകന്മാർ, റിട്ടയേർഡ് IAS/IPS ഉദ്യോഗസ്ഥർ, എന്തിനു ചില ശാസ്ത്രജ്ഞർ പോലും ഇത് ചെയ്യുന്നു. അവര്‍ പറഞ്ഞതിന്റെ ശരിതെറ്റുകള്‍ ആലോചിക്കാതെ പറയുന്ന വ്യക്തിയോടുള്ള ബഹുമാനം കാരണം അവ ചിലരെങ്കിലും വിശ്വസിച്ചുപോകും. ഇന്ത്യൻ സയൻസ് കോൺഗ്രസിലും മറ്റും സമീപകാലത്ത് അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ട കപടശാസ്ത്ര പ്രബന്ധങ്ങൾ പരക്കെ വിമര്‍ശിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ടല്ലോ. ഇന്ന് ശാസ്ത്രജ്ഞരായി അറിയപ്പെടുന്നവര്‍ പോലും കപടശാസ്ത്രം പ്രചരിപ്പിക്കാനിറങ്ങുമ്പോൾ, ആധികാരികതയുടെ പേരില്‍ രംഗത്ത് വരുന്നവരെ മുഖവിലക്കെടുക്കരുത് എന്ന വാദത്തിന് വലിയ പ്രസക്തിയുണ്ട്.

ചോദ്യം ചെയ്യലിലൂടെ സാധുത മനസിലാക്കിയ ശേഷം മാത്രം അംഗീകരിക്കുക.

4 ഒരു പ്രതിഭാസത്തെ വിശദീകരിക്കാൻ സാധ്യമായ എല്ലാ അനുമാനങ്ങളും പരിശോധിക്കണം (Spin more than one hypothesis).

ഒരു ഉദാഹരണം നോക്കാം. രൂപയുടെ വില ഇടിയാൻ കാരണം തൊട്ട് മുമ്പ് നടന്ന നോട്ട് നിരോധനമായിരുന്നു എന്ന് ഒരാള്‍ വാദിച്ചുവെന്ന് കരുതുക. എന്നാല്‍ രൂപയുടെ വിലയിടിവിന് കാരണമാകാവുന്ന മറ്റു ഘടകങ്ങളെയും പറ്റി നിഷ്പക്ഷമായി വിശകലനം ചെയ്തശേഷമേ ആ അനുമാനം സ്വീകരിക്കപ്പെടാവൂ.

5 നിങ്ങളുടേതാണ് വാദം എന്നതുകൊണ്ടുമാത്രം അതുമായി വൈകാരിക അടുപ്പം ഉണ്ടാകരുത് (Try not to get overly attached to a hypothesis just because it is yours ).

ഇവിടെ സാഗൻ “your hypothesis” എന്ന് പറഞ്ഞിരിക്കുന്നതിനെ അല്പം കൂടി വിശാലമായ അർത്ഥത്തിൽ കാണാം എന്നാണ് എന്റെ അഭിപ്രായം. നിങ്ങൾ അവതരിപ്പിക്കുന്ന വാദം ആകണമെന്നില്ല, നിങ്ങള്‍ക്ക് അനുഭാവമുള്ള വാദം/ഐഡിയോളജി/വ്യക്തി തുടങ്ങിയവയെല്ലാം ഈ കൂട്ടത്തിൽ വരും. ഉദാഹരണത്തിന് നിങ്ങൾ ഒരു രാഷ്ട്രീയ നേതാവിന്റെ ആരാധകനാണെങ്കിൽ നിങ്ങൾ വായിക്കുന്ന ലേഖനങ്ങളും, കാണുന്ന വിഡിയോകളും, ഫോർവേഡ് ചെയ്യുന്ന മെസ്സേജുകളും പ്രസ്തുത വ്യക്തിയെ പുകഴ്ത്തികൊണ്ടുള്ളവയായിരിക്കും. അവരെ വിമർശിക്കുന്ന അനവധി ലേഖനങ്ങളും പ്രഭാഷണങ്ങളുമൊക്കെ ഇൻറർനെറ്റിൽ ഉണ്ടെങ്കിലും അതൊന്നും തുറന്നുനോക്കാൻ നിങ്ങളുടെ മനസ്സ് സമ്മതിക്കില്ല. ഇതിന് മനശാസ്ത്രത്തിൽ Confirmation bias എന്നു പറയും. ഇങ്ങനെ എന്തിനോടെങ്കിലും മാനസിക വിധേയത്വം നിങ്ങൾക്കുണ്ടെങ്കിൽ അവിടെ നിങ്ങൾക്ക് ശാസ്ത്രീയമായി ചിന്തിക്കാനാവില്ല.

നമുക്ക് അനുഭാവം ഉള്ള ഒരു ആശയത്തിന്റ എതിരഭിപ്രായം സഹിഷ്ണുതയോടെ കേൾക്കുന്ന സ്വഭാവം വളർത്തിയെടുത്താൽ മാത്രമേ അത് ശാസ്ത്രീയ മനോവൃത്തിയാകുന്നുള്ളു.

6 വസ്തുതകളെ സാധ്യമെങ്കില്‍ സംഖ്യാപരമായി അവതരിപ്പിക്കുക (Quantify).

ഉദാഹരണമായി രാജ്യം സാമ്പത്തികമായി വളർന്നു(അല്ലെങ്കിൽ തകർന്നു) എന്നു മാത്രം പറയുന്ന ഒരു പ്രസ്താവന വളരെ അവ്യക്തമാണ്. എന്നാൽ ദേശീയവരുമാനം,വിദേശകടം, രൂപയുടെ മൂല്യം, തുടങ്ങിയ സൂചകങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് സംസാരിക്കുകയാണെങ്കിൽ അതിന് കൂടുതൽ ശാസ്ത്രീയമായ ആധികാരികത കൈവരും.

7 വാദമുഖങ്ങളുടെ ഓരോകണ്ണിയും തമ്മില്‍ ശാസ്ത്രീയ ബന്ധം നിലനില്ക്കണം (If there’s a chain of argument, every link in the chain must work).

പല കപടശാസ്ത്രവാദികളും ചെയ്യുന്ന ഒരു കാര്യമാണ് ശാസ്ത്രീയമായ കൃത്യതയുള്ള ചില കാര്യങ്ങൾ അവതരിപ്പിച്ചുകൊണ്ട് അതിന്റെയിടയ്ക്കു സൂത്രത്തില്‍ ആരും ശ്രദ്ധിക്കാതെ ഒരു കപട വാദം തള്ളിക്കയറ്റുക എന്നത്.

ഒരു ഉദാഹരണം : താഴെ കൊടുത്തിട്ടുള്ള പ്രസ്താവനകൾ നോക്കുക.

1. പ്രപഞ്ചത്തിലെ എല്ലാ വസ്തുക്കളും ഗുരുത്വബലം വഴി പരസ്പരം ആകർഷിക്കുന്നു.
2. ന്യൂട്ടന്റെ ഇക്വേഷൻ അനുസരിച്ചു വളരെ ദൂരെയുള്ള നക്ഷത്രങ്ങളും ഗ്രഹങ്ങളും പോലും നമ്മുടെ മേൽ ഒരു ചെറിയ ബലം പ്രയോഗിക്കുന്നുണ്ട്.
3. അതായത് ചൊവ്വ തുടങ്ങിയ ഗ്രഹങ്ങൾ നമ്മളെ ചെറിയ തോതിലെങ്കിലും സ്വാധീനിക്കുന്നുണ്ട്.
4. ഗ്രഹങ്ങൾ നമ്മളെ സ്വാധീനിക്കുന്നുണ്ടെന്നുതന്നെയാണ് ജ്യോതിഷവും പറയുന്നത്.
5. അതായത് ജ്യോതിഷം ശരിയാണെന്നു സയന്‍സ് സമ്മതിക്കുന്നു.

ഇവിടെ 1 മുതൽ 3 വരെയുള്ള വാദങ്ങൾ വസ്തുതാപരമായി ശരിയാണ്. പക്ഷെ നാലാമത്തെ വാദത്തിൽ എല്ലാം പൊളിയുന്നു. കാരണം അവിടെ പറയുന്ന സ്വാധീനിക്കലും 1, 2, 3 വാദങ്ങളിലൂടെ തെളിയിച്ച സ്വാധീനവും രണ്ടാണ്. വാദങ്ങൾ 1, 2, 3 പ്രകാരം വളരെ നേരിയ ഒരു ഗുരുത്വബലം മനുഷ്യരിൽ പ്രയോഗിക്കാനേ ഗ്രഹങ്ങൾക്കു കഴിയൂ. പക്ഷെ നാലാമത്തെ വാദം പറയുന്നത് മനുഷ്യരുടെ ജീവിതത്തിലെ എല്ലാ സംഭവങ്ങളും ഗ്രഹങ്ങൾ നിയന്ത്രിക്കുന്നു എന്നാണ്!

8 ഒക്കാംസ് റേസർ (Occam’s Razor).

സയൻസിന്റെ മറ്റൊരു ടൂൾ ആണ് ഒക്കാംസ് റേസര്‍. ഒരു പ്രതിഭാസത്തെ രണ്ടു വ്യത്യസ്ത കാരണങ്ങൾ കൊണ്ട് വിശദീകരിക്കാമെങ്കിൽ, അവയിൽ പരമാവധി കുറച്ചു ഊഹങ്ങൾക്കു(assumptions) ഇട കൊടുക്കുന്ന വിശദീകരണം തിരഞ്ഞെടുക്കുക എന്നതാണ് ഒക്കാംസ് റേസർ. മറ്റൊരു വിധത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ കൂടുതൽ ഊഹങ്ങൾ വേണ്ടിവരുന്ന വിശദീകരണത്തെ തള്ളിക്കളയുക.

ഇതിനെ വിശദമാക്കാൻ വിക്കിപീഡിയയിൽ കൊടുത്തിരിക്കുന്ന ഉദാഹരണം നോക്കാം.

കാറ്റുള്ള ഒരു രാത്രിയുടെ പിറ്റേന്ന് നമ്മൾ നോക്കുമ്പോൾ രണ്ട് മരങ്ങൾ പിഴുതു വീണു കിടക്കുന്നതായി കാണുന്നു എന്നു കരുതുക. എങ്ങനെ മരങ്ങൾ വീണു എന്നതിന്റെ രണ്ട് വിശദീകരണങ്ങളാണ് താഴെ പറയുന്നത്.

1. കാറ്റിന്റെ ശക്തി കാരണം മരങ്ങൾ രണ്ടും വീണു.
2. സ്പേസിൽ നിന്നും രണ്ട് ഉൽക്കാശിലകൾ(meteorites) ഓരോ മരത്തിന്റെ മുകളിലും വന്നു പതിക്കുകയും അങ്ങനെ മരങ്ങൾ വീഴുകയും ചെയ്തു. അതിനുശേഷം ഈ ഉൽക്കാ ശിലകൾ തമ്മിൽ കൂട്ടിമുട്ടി കത്തി രണ്ടും ഇല്ലാതാകുകയും ചെയ്തു. അതുകൊണ്ട് ഉൽക്കകളുടെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ അവിടെയൊന്നും കാണാനില്ല.

ഈ രണ്ടു വിശദീകരണങ്ങളും സാധ്യമായവ തന്നെയാണ്. പക്ഷെ രണ്ടാമത്തെ വിശദീകരണം ശരിയാകണമെങ്കിൽ വേറെ ഒരുപാടു കാര്യങ്ങൾ സംഭവിച്ചു എന്നു നമുക്ക് ഊഹിക്കേണ്ടി വരും. അതുകൊണ്ട് ഒക്കാംസ് റേസർ അനുസരിച്ച് രണ്ടാമത്തെ വിശദീകരണത്തേക്കാള്‍ ആദ്യത്തേതാണ് സ്വീകാര്യം.

9 തെറ്റാണോ എന്ന് തത്വത്തിലെങ്കിലും പരിശോധിച്ചുറപ്പ് വരുത്തല്‍ (Always ask whether the hypothesis can be, at least in principle, falsified ).

ആധുനിക ശാസ്ത്രത്തിലെ മറ്റൊരു പ്രധാന ടൂൾ ആണ് “ഫാൾസിഫിക്കേഷൻ”. ഒരു വാദം തെറ്റാണ് എന്ന് തെളിയിക്കാൻ പറ്റുന്ന രീതിയിൽ ഒരു പരീക്ഷണം സാധ്യമാണെങ്കില്‍ മാത്രമേ ആ വാദം “ഫാൾസിഫൈയബിൾ” ആകുന്നുള്ളു. ഉദാഹരണം -ഗ്രാവിറ്റിയെ ഫാൾസിഫൈ ചെയ്യാൻ ഒരു കല്ലെടുത്തു മുകളിയ്ക്കെറിഞ്ഞാൽ മതി. കല്ല് താഴേയ്ക്കു തിരിച്ചു വരുന്നില്ലെങ്കിൽ ഗ്രാവിറ്റി തെറ്റാണെന്നു തെളിയിക്കപ്പെടും. പക്ഷെ മിക്ക കപടവാദങ്ങളെയും ഫാൾസിഫൈ ചെയ്യാൻ ബുദ്ധിമുട്ടായിരിക്കും.

സാഗൻ തന്നെ ഇത്തരം വാദത്തിനു ഒരു ഉദാഹരണം പറയുന്നുണ്ട്-

എന്റെ റൂമിൽ, അദൃശ്യമായ, ചൂടില്ലാത്തതും കാണാന്‍ വയ്യാത്തതുമായ തീ തുപ്പുന്ന, ശബ്ദമുണ്ടാക്കാത്ത, സ്പർശിക്കാനാകാത്ത ഒരു ഡ്രാഗൺ ഉണ്ട്, എന്ന് ഞാൻ അവകാശപ്പെട്ടു എന്ന് കരുതുക. നിങ്ങൾക്കു അത് തെറ്റാണെന്നു തെളിയിക്കാനാവില്ല. അതുകൊണ്ട് പ്രസ്തുത വാദം തെറ്റാണോ എന്ന് പരിശോധിക്കാനാവില്ല.

നമ്മുടെ നാട്ടിൽ നിലനിൽക്കുന്ന പ്രമുഖ അന്ധവിശ്വാസങ്ങളെല്ലാം തന്നെ ഫാൾസിഫൈയബിലിറ്റി ഇല്ലാത്തവയായിരിക്കും.

ഈ ഒമ്പത് കാര്യങ്ങള്‍ കൂടാതെ കപടവാദക്കാര്‍ പ്രധാനമായും ഉന്നയിക്കുന്ന ന്യായവൈകല്യങ്ങളെയും (Logical Fallacies) സാഗന്‍ വിവരിക്കുന്നുണ്ട്. അവയെപ്പറ്റി ഈ ലേഖനത്തിന്റെ രണ്ടാം ഭാഗത്തില്‍.

Happy

5 56 %

Sad

0 0 %

Excited

4 44 %

Sleepy

0 0 %

Angry

0 0 %

Surprise

0 0 %